Goedemorgen 1140: Het Einde
- Details
Ik stop ermeee
Zeventien jaar geleden ben ik met dit bloeg begonnen. Ik beloofde toen zo mogelijk iedere dag iets te plaatsen.
Dat is redelijk gelukt.
In totaal verschenen 5827 berichten.
Het is voor mij nu tijd om op te houden.
Ik dank iedereen, die mij gelezen heeft en natuurlijk ook allen die gereageerd hebben.
Ik heb het allemaal met plezier gedaan.
Goedemorgen!
Media 503: Peter Flik overleden
- Details
Vernieuwer & bedenker
Mijn vriend en oud-collega Peter Flik is overleden. Hij was 85 jaar.
Vanaf november 2011 schreef hij bijdrages op mijn blog onder de naam Photosophieën. Het werden er in totaal 395...
Peter: ''Wat ben ik blij dat ik dit mag doen".
U kunt ze HIER terug vinden.
Een paar jaar geleden kreeg ik van de VPRO het verzoek om een In Memoriam over hem te schrijven. Dat heb ik uiteraard gedaan. Het resultaat:
Het Radiofenomeen
Peter Flik (11-06-1938; Groningen)) was een radiofenomeen. Geen twijfel over. Hij was meer een vernieuwer, bedenker en pionier dan presentator of interviewer. Stond aan de wieg en werkte mee aan een groot scala programma’s, dat de Nederlandse radiogeschiedenis heeft gekleurd en gevormd. In 1991 ontving hij de Zilveren Reiss Microfoon voor zijn gehele oeuvre. Sinds zijn vervroegde pensioen in 1998 woonde hij met zijn vrouw Edith in een klein dorp in het zuiden van Hongarije.
Het begon allemaal in 1963. Peter Flik was onderwijzer te Utrecht. “Alles werd je geleerd: Schuifkrijt, toonladders, didactische principes, het kon niet op. Maar hoe je met kinderen diende om te gaan en vooral met kinderen van gescheiden ouders moest je zelf maar uitvinden”.
Een advertentie in de krant zorgde voor de grote verandering. De VPRO, toen nog een kleine C-Omroep, zocht iemand voor de schoolradio. Flik solliciteerde, hoewel hij geen enkele ervaring had. Hij werd aangenomen door dominee Van Houten.
Flik: ‘’ Hier kwam ik terecht in een soort vrijzinnig protestantse warboel. Standaard voor het verwerven van aanzien was dat je je zinnen nooit moest afmaken. We moeten er in de toekomst voor zorgen dat.......Op dat moment moest je je handen in de lucht laten wapperen en ja hoor, een ander maakte die zin dan wel af. Ik sloeg me er wel doorheen, kon eigenlijk niks, maar had wel veel fantasie en maakte daarmee tegelijk indruk en maskeerde mijn onvermogen’’.
Flik was die eerste jaren betrokken bij de programma’s VPRO Schoolradio, Ronduit, Op het Vinkentouw en Hee. De jaren van de dominees liepen ten einde, er kwamen fantastische nieuwe collega’s bij en er bleek steeds meer mogelijk.
En toen volgde in 1968 een opmerkelijke doorbraak met het totaalprogramma VPRO-Vrijdag. De introductie van commentatoren als Anton Constandse, Laurens ten Cate en Theo Stibbe, De Paranoia Radio Show, reportages over de Rotterdamse havenstaking in 1970, een serie programma’s over de Haagse Schilderswijk en een spraakmakende documentaire van Flik op de legerplaats Oirschot, waar hij met een dienstplichtig militair de gaten in het hek weet aan te wijzen en laat horen hoe eenvoudig het is om die legerplaats binnen te komen.
Peter introduceert hierna VPRO ledenwerver Cor Galis als STEM van de radio. Samen met hem maakt hij De Hoogwerkers. Zij laten zich in een bakkie van een hoogwerker ergens in Nederland langs een flat omhoog hijsen, kloppen aan bij nietsvermoedende inwoners, waarna Cor Galis zich onder het pseudoniem Cornelis Interieur uitlaat over de eigenaardigheden en gewoontes van de bewoners. Flik altijd in de rol als aangever van de inkoppende Galis.
In 1984 wordt de VPRO B-Omroep. Radiodirecteur Jan Haasbroek weet voor de vrijdag een groot blok zendtijd vast te leggen. Van ’s ochtends zeven uur tot half vijf in de middag. Flik bedenkt Het Gebouw, een totaal programma dat wordt uitgezonden vanuit het oude GAK-gebouw in Hilversum. In alle kamers en lokalen tot in de bezemkast aan toe, worden microfoons geplaatst, waarachter de diverse presentatoren op ieder moment kunnen plaatsnemen. Peter Flik (onder rechts) is regisseur en omdat ik destijds eindredacteur was, leerden we elkaar heel goed kennen.
Niet alleen de vormgeving was revolutionair, ook de inhoud was vaak spraakmakend met onder veel meer iedere week een buitenlandreportage, een vrouwendiscussieforum, aandacht voor de kernwapenwedloop, standplaatsen en marathoninterviews. Relativerende teksten van Arie Kleywegt en memo’s van Cor Galis. Kortom: een spraakmakend totaalprogramma, dat tijdens de eeuwwisseling op diverse lijstjes tot radioprogramma van de eeuw werd uitgeroepen.
Eén van zijn opmerkelijkste programma’s maakte Peter in 1986. Hij ging toen met Otto Zeegers naar Theresienstadt, dat de Nazi’s in de oorlog hadden omgebouwd tot concentratiekamp. Otto had als kind in Duitsland bij de Hitlerjugend gediend. Op een dag stond er een trein stil met hongerige en dorstige joodse gevangenen. Otto weigerde om ze te helpen, iets wat hem zijn hele leven zou achtervolgen. Hij wilde dat in Theresienstadt verwerken, maar ineens werd het hem te veel. Otto lag huilend op de grond, terwijl de bandrecorder nog liep..
En toen zei een eveneens huilende Peter: ‘’Ik voel met je mee, want mijn vader was vroeger bij de NSB.’’
Het was de eerste keer, dat hij voor de radio iets over dit verleden vertelde.
Het resultaat was grote ruzie in de familie. Later zou Peter ontdekken dat hij nog een broer had, die bij de Waffen-SS had gediend.
Hij schreef mij ooit het volgende:
“Nu mijn broer dood is kan ik het opschrijven, hij zal er niet onder lijden. Ouder was hij dan ik, maar hij was er eenvoudig niet in de oorlogsjaren. Een kind werd toen nooit iets verteld of uitgelegd in mijn familie. Hij bestond gewoon niet. Pas jaren later heb ik de puzzelstukjes kunnen leggen en kunnen begrijpen wat zich allemaal had voorgedaan.
Ergens in het begin van de veertiger jaren van de vorige eeuw werd hij op aandringen van onze vader lid van de SS en opgenomen in de oorlog die Duitsland over Europa bracht. Ingezet in de veldtocht tegen Rusland; hij kwam tot Stalingrad.
Of hij meegedaan heeft aan de gruweldaden tegen Joden heb ik nooit kunnen achterhalen. Volgens zijn eigen zeggen was hij verpleger en haalde de gewonde en dode soldaten van het front. Met behulp van paarden.
Er zijn twee momenten in die jaren die mijn kinderziel bereikten. Op een avond kwam zijn stem door de legerradio in onze huiskamer binnen. Dat het een broer was begreep ik niet. Het andere moment moet in 1944 zijn geweest. Op een ochtend stond er een man naast mijn bed die de woorden sprak: ik ben je broer. Ik wist niet wat een broer was. Teruggekeerd uit die verschrikkelijke oorlog, later opgepakt wegens collaboratie en gevangen gezet in Nederland.
Door bemiddeling van mijn psychiater kwam er een opluchting. Volgens deze man moest ik hem recht in het gezicht zeggen dat hij moest ophouden met zijn verzoeken om vergeving. En ik moest dat doen in het bronnenbad te Nieuwe Schans. Tot mijn stomme verbazing accepteerde hij dat en hij vroeg me na afloop van dat bad of ik een wens had om deze verzoening te vieren. Ja, zei ik, een gehaktbal te Winschoten. Zulks geschiedde. Jaren daarna zijn we gewoner met elkaar omgegaan. Ik had een broer’’.H
Hij kreeg vooral de laatste jarennoga eens krititiek dat hij in het Hongarije van Orban bleef wonen. Daar schreef hij mij het volgende over:
‘’Het is verschrikkelijk wat er in dit land met journalisten gebeurt. De democratie is er slecht aan toe., net als de economie. Homo’s hebben geen rechten. Zigeuners worden gediscrimineerd Dat is allemaal waar. Vroeger ging ik veel naar landen in Oost-Europa. Dan zei ik: De regeringen zijn slecht, allemaal maar daarnaast wonen er ook mensen zoals jij en ik met een eigen leven. Er bestaan meerdere werkelijkheden naast elkaar’’.
(Foto's:Hans Molenkamp)
Algemeen 572: Rust
- Details
Korte pauze
Ik hou een korte pauze. Hervatting waarschijnlijk eind deze maand
Goedemorgen!
Mijn moeder en ik 15: Veel gestelde vragen
- Details
Verward, verdrietig, komisch
De moeder van Marga de Graaf is 93 jaar en dement. Sinds kort woont ze in het zorgcentrumen Parkheem te Stadskanaal. Dat leidt tot verwarrende , verdrietige en soms komische situaties.
Marga houdt het allemaal bij en schrijft erover
Papa is hier nog nooit geweest
B:egin van de week. Mijn bureau ligt vol met post, geadresseerd aan mijn moeder. Ik moet iets met die post - beantwoorden of betalen. Geen zin om de brieven open te maken omdat ik weet wat het vervolg gaat zijn. Dan moet ik bellen met de verstuurder die ik niet aan de lijn krijg. In plaats daarvan moet ik alles uitleggen aan iemand van de Klantenservice nadat ik heb moeten luisteren naar een computerstem die mij een verhaaltje vertelt waar ik niet op zit te wachten, dan moet ik in een keuzemenu een cijfer intoetsen op mijn telefoon en aan de lijn blijven. Dat gaat zo:
‘Welkom bij het Essent. Antwoorden op veelgestelde vragen vind je op Essent.nl/klantenservice. Dit gesprek kan worden opgenomen voor kwaliteitsdoeleinden. Wil je een contract-check of heb je een aanbod gehad van een andere leverancier kies 1. Voor overige vragen blijf aan de lijn.’
Dit aan de lijn blijven kan lang duren, want de klantenservice-mevrouwen en meneren hebben het altijd druk. Als je ’s morgens belt mag je van geluk spreken dat je iemand te spreken krijgt die uitgeslapen is - geen ochtendhumeur heeft, een slecht huwelijk of andere sores.
En ja, het fenomeen klantenservice is bedacht door een man.
Net als het afbreken van de sirene-torens die sinds het jaar 2003 iedere eerste dag van de maand om 12.00u loeien dat ze het nog doen. Het signaal duurt 1 minuut en 26 seconden. Voortaan wil deze man dat alle inwoners van Nederland een Alert op hun mobiele telefoon ontvangen. Als een Alert langer dan drie minuten afgaat is er werkelijk iets aan de hand. Stel je voor. Ik krijg altijd een rolberoerte van zo’n Alert, wat een herrie. En mijn moeder dan? Die heeft geen mobiele telefoon. Krijgt zij een brief?
Ik stel de post bekijken uit. Geen zin.
Ik ga naar mam, op haar kamer heb ik nog wat te doen. Haar overgordijnen op maat maken en Indische spulletjes op haar muur hangen. Mijn vriendin gaat mee. We nemen elk vier meter van de stof onder handen - met de hand naaien we een extra zoom aan de onderkant. Mam staat er met de neus bovenop, vraagt tien keer of ze kan helpen, ‘Wil je iets drinken? Wil je een bonbon?’ en controleert of wij wel stevige steken zetten.
Ze praat wat over de Tweede Wereldoorlog en het bombardement op haar huis in Den Helder. Opeens zegt ze: ‘Papa is hier ook nog nooit geweest, ik heb hem al zo lang niet gezien. Nou, ik ga maar naar de grote huiskamer, ik kan hier toch niets doen.’
Als we klaar zijn met ‘klussen’ haal ik haar op. Ze is content dat de gordijnen niet meer over de grond slepen en blij met een stukje Nederlands Indië naast haar bed. De tjitjak, het koperen wandbord met draken en slangen, de wajangpop en het ingelijste borduurwerk met tempels - hibiscusbloemen - palmbomen - een inheemse man en vrouw en natuurlijk de wajangpoppen, gemaakt door haar pleegdochter.
Eind van de week. De stapel post is gegroeid. Ze kijkt me aan - zegt zacht doch dwingend dat ik vandaag ‘aan de bak moet.’ Ik bedenk opeens - waar kom die uitdrukking vandaan ‘aan de bak moeten.’ Ik zoek het op en vind:
Steltlopertjes
Ik zie onmiddellijk vijf steltlopertjes op het strand van Terschelling en ben benieuwd naar de rest van het verhaal, maar bedwing mezelf om niet door te klikken. De uitdrukking ‘aan de bak moeten’ is goed Nederlands - ik kan weer terug naar daar waar ik was gebleven. De post.
Mijn vlijmscherpe briefopener snijdt de eerste envelop opop.
Het logo van essent kijkt me aan. Ik denk dit kan niks ingewikkelds zijn. De inhoud van de brief: We hebben je meterstanden nodig. Je hebt een slimme meter, dus je hoeft verder niks te doen. Dat is fijn - scheelt weer een telefoontje, makkie.
Maar eh…. je spreekt een 93-jarige toch niet aan met ‘je’….dat vind ik dus wel storend - ik blijf er een beetje aan hangen. Ben ik ‘ouderwets’ - kan ik me beter niet storen aan het ge-jij en ge-jou van deze tijd - veel gerenommeerde bedrijven en instellingen ‘doen het.’ Zo ook Essent.
Belastingkantoor \
Verder met het CAK - Centraal Administratie Kantoor, de SVB - Sociale Verzekerings Bank, het Noordelijk Belastingkantoor, de Gemeente, verzekeringen, Pensioenfondsen. Ze willen allemaal dat je het achterste van je tong laat zien - je bsn-nummer doorgeeft - je geboortedatum - je postcode - je huisnummer - je e-mailadres - je telefoonnummer. En als je vraagt met wie je spreekt of hebt gesproken mompelen ze binnensmonds hun voor-en-achternaam. Sorry, wilt u uw naam nog een keer herhalen, ik heb u niet goed verstaan. Özgul - Hamza - Hatice - Aydin en Jolanda wensen mij stuk voor stuk een fijne dag. Behalve die miep van een verzekeringsmaatschappij, zij wil het postadres niet wijzigen.
De Sociale Verzekeringsbank wil dat mijn moeder aan ze uitlegt waarom ze een zogeheten briefadres heeft genomen. En of ze even wil schrijven op welk adres ze nu woont. Ik bel. Kan het niet laten om te vragen of de dame van de Klantenservice wel eens een dementerende bejaarde heeft ontmoet. Das niet aardig van mij, ik excuseer me, zeg dat ik zo veel moet regelen en daardoor een beetje overprikkeld reageer. Sorry mevrouw. Ze schiet in de lach en zegt te begrijpen waar ik allemaal tegen aan loop. Zou het? Mijn uitleg levert uiteindelijk wel een aardig gesprek op. En ze regelt alles onmiddellijk. Met mij. Aan de telefoon. Ze heeft - in dit geval - lak aan de AVG, zegt ze. Das mooi mevrouw - dank u wel. U bent de tweede die de AVG aan haar laars lapt.
‘Ping’ zegt mijn telefoon. Vanuit Parkheem krijg ik een foto doorgestuurd. Er is een peuterklas op bezoek bij de Grijze Duifjes. Ze doen spelletjes met elkaar. Mam laat de kinderen zien wat je zoal met lichtgevende armbandjes kunt doen:
FIJNE DAG!
Mijn moeder en ik 1: Mantelzorger
Mijn moeder en ik 2: Een Tringetje
Mijn moeder en ik 3: De Naaidoos
Mijn moeder en ik 4: ......Bla, bla, bla, bla, bla....
Mijn moeder en ik 5: Van Vleugelnoot tot Beukenhaag
Mijn moeder en ik 6: Een spoor van bloed
Mijn moeder en ik 7: Voorspelbare telefoontjes
Mijn moeder en ik 8: De vlam in de pan
Mijn moeder en ik 9: De Week van Zorg en dwang
Mijn moeder en ik 10: Een nieuwe plek
Mijn moeder en ik 11:Ben jij het?
Mijn moeder en ik 12: Weerstand
Mijn moeder en ik 13: De nieuwe leefomgeving
Mijn moeder en ik 14: Het Aquarium
Gehoorde frasen 511: Een voorstel
- Details
Bedenkelijk
Ik houd de gedachte open om na te denken over dit op zich bedenkelijke voorstel
Goedemorgen!
Algemeen 570: Hugo Kijne over Trump
- Details
Een modern dan wel klassiek fascist
Een paar dagen geleden schreef Hugo Kijne een stukje op mijn blog, waarin hij de activiteiten van Trump
een modern soort fascisme noemde. Hugo woont al lang in de V.S, en heeft inmiddels naast zijn Nederlandse nationaliteit ook de Amerikaanse.
Ik vroeg hem of dit zijn persoonlijke analyse was of dat het inmiddels in het anti-Trump kamp een veel gehoorde en verspreide mening is.
Zijn antwoord:
Die mening wordt ruim gedeeld, behalve natuurlijk in MAGA kringen. (Make America Great Again).
Trump maakt er zelf geen geheim van, hij heeft al gezegd dat hij de grondwet wil afschaffen en zijn vijanden vervolgen, en als hij de verkiezingen zou winnen worden allerlei fascisten, zoals Steve Bannon, Stephen Miller en Kash Patel, op sleutelposities benoemd.
Aan het begin van mijn blog heb ik geschreven dat Trump precies past in het profiel van een ‘modern fascist’, zoals dat geschetst wordt in het prachtige boek van onze landgenoot Rob Riemen ‘To Fight Against This Age’. Inmiddels heeft Trump zich echter tot een klassieke fascist ontwikkeld.
In een fascistisch regerings-systeem heb je een autoritaire leider, geen functionerende democratische instituties en een corrupte rechterlijke macht. Trump wil die leider worden, het congres is door hem al praktisch verlamd en het hooggerechtshof is corrupt, dus Amerika is halverwege op het hellende pad naar fascisme. Alleen een nederlaag van Trump in november kan dat nog keren
Groeten uit de Wadden 1: Ameland
- Details
Najaar 2017
1. De gang van de Schilder
We zitten op een terras in Holwerd, waar over een halfuur de veerboot naar Ameland vertrekt.
Mooi uitzicht op het wad. Veel krijsende meeuwen.
Het is namiddag.
Een man gaat aan ons tafeltje zitten.
‘’Zo! Ik heb wel een biertje verdiend. Hard gewerkt vandaag. En het terras is gelukkig ook weer open.’’
De man is schilder. ‘’Huisschilder’’.
Hij is 51 jaar en komt uit Groningen, maar woont op Ameland. Daar komt zijn vrouw vandaan.
Iedere dag gaat hij over. Naar het vasteland. Daar staat zijn auto. Op Ameland gaat hij gewoon fietsen. Dat alles geeft wel wat gedoe, maar het is ‘t dubbel en dwars waard.
‘’Als je op Ameland naar het strand wil, dan ga je naar het strand. Wil je naar het bos, dan ga je naar het bos’’.
Hij heeft een jaarabonnement voor de veerboot Holwerd-Ameland. ‘s Avonds gaat hij altijd terug met die boot. Die doet er zo’n drie kwartier over. Als het even kan om half zes, maar het loopt wel eens uit. Niet als hij in Friesland of Groningen werkt, maar hij moet ook geregeld naar Amsterdam of Haarlem. ‘’Liever naar Haarlem, want dat is een veel mooiere stad’’.
Watertaxi
’s Ochtens gaat hij met de Watertaxi. Die doet er maar een kwartier over.
‘’Ik stap om half zeven aan boord. Dat kost me dan 7,50, omdat ik dat jaarabonnement heb. Het wordt vergoed door mijn baas. Die wil ook dat zijn mensen het naar hun zin hebben. En dat heb ik. We hebben wel eens overwogen om naar het vasteland te verhuizen, maar dat zet je wel weer uit je kop als je hier die eilandrust ervaart. Daar weegt niets tegenop. Niets’’.
Nes
2. Een toren als baken
Grootste dorp
Als je de veerboot naar Ameland neemt kom je aan in Nes. Met zo’n 1200 inwoners het grootste dorp van het eiland.
Veruit het drukste ook met een relatief groot winkelbestand en een nog groter aantal cafés en restaurants. In de zomermaanden is het hier vol met toeristen. Nu aan het begin van de herfst valt het nog wel mee.
Een deel van het plaatsje is beschermd dorpsgezicht.
Het centrum is autovrij. Overal zie je geparkeerde fietsen.
Toren
Er staat in Nes nog een aantal commandeurswoningen. Veelal uit de zeventiende en achttiende eeuw.
De oude kern van het dorp is gegroepeerd rond de vrijstaande klokketoren uit 1723. Bij die toren hoort geen kerk. Het was een baken voor de scheepvaart.
Veel huisjes en andere gebouwen zijn in het verleden gerestaureerd; nu is de toren aan de beurt.
Centrum
Mannen
De autochtone bevolking heeft een wat curieuze verhouding met al die toeristen, waaronder veel Duitsers. Ze zorgen voor inkomsten, maar veroorzaken ook hinder of zelfs overlast.
Ze worden welwillend getolereerd en gadegeslagen. Maar ik heb niet de indruk gekregen dat er veel empathie is.
Horeca
Volgens een folder van de VVV zijn er in Nes zo’n 20 cafés en restaurants. Op een bevolking van 1200 mensen natuurlijk waanzinnig veel.
Alles moet hier dus vooral in een paar zomermaanden verdiend worden.
Rijksmonumenten
Nes telt 50 Rijksmonumenten.
Veelal woningen.
De Vistil
De gevel vermeldt dat De Vistil stamt uit 1680.
Schippershuizen
3. Werelderfgoed in de Waddenzee
Dit is de Waddenzee onder het plaatsje Buren op Ameland. Werelderfgoed.
Een zee, die voortdurend in beweging en verandering is. Vooral door de getijdendynamiek.
Er zijn geulen, zandplaten en kwelders, slikken, schorren en zeegrasvelden. Stromingen en vaargeulen.
Volgens De Waddenacademie zitten er miljoenen trekvogels en zo’n 10.000 verschillende planten en (eencellige) dieren.
De vergezichten zijn divers en velerlei.
Platte zee
Aan de overkant het vasteland van Friesland. In het midden twee stipjes.
Vissers
Het zijn twee mannen , die visnetten aan het legen zijn.
Emmertje
Eén emmertje zit al vol met schar en schol
Hollum
4. Getande randen, stranden & een vuurtoren
Hollum is een mooi karakteristiek dorp in het westen van Ameland. Zo’n 1100 inwoners. Een deel van het plaatsje is beschermd dorpsgezicht.
Er zijn relatief veel Rijksmonumenten: 53. Veelal commandeurshuizen uit de 17e en 18e eeuw.
Vuurtoren Bornrif is 55 meter hoog en lijkt op een rood-witte zuurstok. Niet alleen te zien vanuit Hollum maar vanaf het hele eiland.
Het strand verderop is uitermate aangenaam.
Commandeurshuizen
De schipperswoningen weerspiegelen de welvaart, die het eiland een paar eeuwen geleden kende. De geschiedenis is hier alom zichtbaar.
De getande randen in de gevels geven aan wat voor rang de zeelieden hadden. Hoe meer randen; hoe hoger de rang.
Oudste huis
Het oudste huis van Hollum is ook het oudste huis van Ameland, Het jaartalanker geeft 1516 aan, maar het schijnt niet helemaal duidelijk te zijn of dat juist is. Volgens andere bronnen zou dit Rijksmonument in 1561 gebouwd zijn.
Smal straatje
Hollum kent een paar bredere lanen met bomen en monumentale huizen. Maar er zijn ook smalle intieme straatjes.
Werkverkeer
Westerlaan
Zicht op vuurtoren
De toren
De vuurtoren is van gietijzer en werd in 1880 gebouwd.
Vorig jaar heeft hij nog een opknapbeurt gehad en zijn de vijf rode en vijf witte banen opnieuw geverfd.
De toren is sinds 2005 niet meer in gebruik.
Er zijn 236 treden, die je kunt beklimmen als je daar de conditie voor hebt.
Strand
Op het strand bij Hollum is het in het najaar rustig. Je kunt alle kanten op.
Als je wat verder naar het noorden loopt kom je niemand meer tegen.
Borndiep
Tussen Ameland en Terschelling ligt het Borndiep. De zee is hier soms 30 meter diep.
Er zijn sterke stromingen, die veel zand verplaatsen. Daarom verandert de kustlijn voortdurend.
Kunst
En door al die getijden en woelingen ontstaan er spontaan kunstwerkjes.
Kwal
Zandplaat Het Bornrif
5. Scheepswrakken en groene stranden
Eén van de mooiste en meest uitgebreide stranden van Nederland ligt op Ameland. Globaal tussen Ballum en Hollum. Het strand is heel breed, omdat er zo’n dertig jaar geleden een eiland is ‘’aangespoeld’. Dat is de zandplaat Het Bornrif. En die heeft ervoor gezorgd dat er vruchtbare klei op de oevers is aangeslibd, waardoor er weer plantengroei is ontstaan.
Er zitten hier natuurlijk ook veel wad- en broedvogels, er zijn binnenmeertjes en nieuwe zandplaten waar weer duinvorming plaatsvindt. Het is kortom een belangrijk natuurreservaat.
De zwarte stippen op de kaart zijn scheepswrakken. Door al die drukte hier aan de Noordzeekust ligt een aantal daarvan inmiddels onder het zand.
Paviljoen
Je kunt bij dit paviljoen beginnen. Dat ligt boven het plaatsje Ballum.
Er is een parkeerplaats voor auto’s hoewel de meeste recreanten hier gaan fietsen. Paden genoeg.
Uitzicht
Bezoek
Het is rustig op dit strand. Sommige mensen wagen zich ver de platen op. Maar dat wordt niet bepaald aangeraden.
Het Groene Strand
Er groeien hier zoutwaterplanten als lamsoor en zeekraal.
Maar er is ondergronds ook toevoer van zoet water uit de duinen, waardoor de plantengroei veel gevarieerder wordt.
Met noemt dit gebied Het Groene Strand. Konijnen en muizen zitten er ook al.
In de verte ontstaan op de zandplaten nieuwe duinen.
Wandelpad
Langs het Groene Strand gaat een wandelpad
Ballum
6. Een beschermd dorpsgezicht
Het kleinste dorp van Ameland is Ballum. Zo’n 350 inwoners. Een mooi intiem plaatsje met één lange straat en een paar zijstraatjes. Beschermd dorpsgezicht.
Anders dan in andere dorpen op het eiland staan hier vooral boerderijen. Er is een hotel en een paar restaurants met terras. Een ''nostalgisch'' museum is er en aan het eind van de Camminghastraat is het gemeentehuis van Ameland.
Ook Ballum kent een vrijstaande toren, die ooit als baken diende voor de scheepvaart.
Toren
De toren staat direct aan de straat. Gebouwd in het begin van de achttiende eeuw.
In 1870 werd hij verhoogd, zodat de scheepvaart zich erop kon richten. Daarnaast de voormalige hervormde kerk.
Hotel Nobel
Er zijn designkamers en suites. Het hotel heeft ook twee suites in de aanbieding in de voormalige hervormde kerk.
Op hotelkamers staan op Ameland de Nobeltjes vaak al klaar. Een lokale likeur.
Als je dat in de koffie doet -met slagroom- heb je een Amelander Koffie. Maar je kunt het ook drinken als -koud- aperitiefje.
Commandeurshuis annex boerderij (1779)
‘’Nostalgisch’’ museum
Gemeentehuis
De eerste Bosatlas
7. Een dam naar Ameland
Kijk eens naar deze kaart van Friesland. Het is een detail van de kaart van Nederland uit de eerste Bosatlas van 1877.
Meester Bos (Pieter Roelof) , leraar op de Rijks HBS in Groningen, vond dat hij geen aardrijkskundeles kon geven zonder atlas en maakte er toen zelf maar één.
Wat valt zoal op?
De Waddeneilanden zijn grof en vertekend. Vooral van Terschelling en Schiermonnikoog klopt maar weinig. Rottumerplaat heet Rottum. Die Bosch Plaat -what's in a name- bestaat daar tot mijn verrassing wel.
Verder worden veel namen afgekort. Ruimtegebrek zou hiervan de oorzaak zijn, maar dat klopt volgens mij niet. Kijk eens naar Hindel. Daar kan toch eenvoudig Hindeloopen staan. Hetzelfde geldt bijvoorbeeld voor Holw. Ferw. en Hall. voor respectievelijk Holwerd, Ferwerd en Hallum.
Misschien was het wel te veel graveerwerk of wilde meester Bos zijn kaarten vooral leeg en overzichtelijk houden.
Het meest opvallende geografische kenmerk op deze kaart is de dam tussen het vasteland bij Holwerd en Ameland. Deze dam werd in 1871 aangelegd.
Dat gebeurde op initiatief van een zekere jonkheer Teding van Berkhout, die daarvoor de N.V. Maatschappij tot Landaanwinning der Friesche Wadden had opgericht. De dam was niet bedoeld als een wegverbinding, maar moest door aanslibbingswerken nieuwe landbouwgrond opleveren.
De dam stak maar een halve meter uit boven het hoogste waterpeil en was daarom uiterst kwetsbaar. Tien jaar later -toen de eesrte Bosatlas dus al verschenen was- bleek dat al, toen een deel van de dam bij een storm wegsloeg. Het jaar daarop volgde een ander deel en toen was er geen geld meer om de dijk te reconstrueren.
Restanten zijn nog steeds zichtbaar en wadlopers maken daar bijvoorbeeld gebruik van.
Later zijn er nog plannen geweest voor een vaste oeververbinding. De Staten van Friesland namen in 1937 met grote meerderheid zo’n plan aan, maar het is er gelukkig nooit van gekomen.
Hoe zag die dam er uit?
Vorige week was ik op het Duitse waddeneiland Spiekeroog. Dat is 45 minuten varen met een ouderwetse veerboot vanuit het plaatsje Neuharlingersiel in Oost-Friesland.
Tot halverwege het eiland ligt deze kilometerslange dam in de Waddenzee.
Misschien was het wel zoiets.