Last Orders, Please

(30 jaar na de dood van Graham Chapman)

Door Theo Uittenbogaard

In 1967, toen ik 21 jaar oud was ontmoette ik David Sherlock, een leuke, stoute jongen in een klein zwembroekje aan het strand Platja d'en Bossa, op een vergeten eilandje in de Middellandse Zee, dat slechts per veerboot te bereiken was, Ibiza geheten, en deed het met hem op een middag in m'n logeerkamer in het huis van twee Amerikaanse vrienden. "La casa de los dos Americanos", was een voldoende aanwijzing voor elk van de beide taxichauffeurs, die het eiland rijk was, om via een zandweg bij hun zelfgebouwde 'casa' buiten de stad te komen. Terwijl David's vriend, een grote witte blote Engelsman, die op het strand in een ligstoel een pijp rookte, oude nummers van The Guardian las, en gin-and-tonics dronk, deden we het stiekem de middagen daarna nog een paar keer. Ik kreeg een grammofoonplaat cadeau van David: "At Last... The 1948 Show", met daarop uiterst geestige sketches voor de radio gemaakt door zijn vriend, een zekere Graham Chapman, en ene Marty Feldman. Met dialogen, die ongeveer zó gingen...
   
M: "It is very hot day, and there are about a 150 people waiting in the waiting room. And there is also a dead dog"
G: "Good, I am a doctor, you know. What's the problem ?"
M: "My foot's dropped off"
G:" Nurse ! Get your clothes on, I might need you in a minute"


Eind oktober 1969 logeerde ik bij ze in Hampstead. Op vrijdagavond 27 oktober propten wij ons met z'n drieën op de achterbank van een 'mini-cab'  -destijds een nieuw fenomeen; een taxi in een privé auto-  om de verjaardag te gaan vieren van ene John Cleese, die 30 werd. In zijn woonkamer waren enorm veel mensen, waar ik niemand kende. Ik werd voorgesteld aan Conny Booth, waarmee Cleese het jaar ervoor getrouwd was. Marty Feldman moet ook aanwezig zijn geweest, want iedereen was er, inclusief de hele crew van iets wat "Monty Python's Flying Circus" heette. Een circus dat, een paar weken eerder, zo begreep ik, z'n premiere had beleefd op de BBC-televisie. Dat verklaarde de uitgelaten stemming. Cleese kreeg van zijn collega's als surprise een enorme piepschuimen neus met een nep fret van bont in de neusgaten "I've got a Ferret Up My Nose". Waar ik de grap niet van begreep, tot ik, jaren later, Monty Python op de Nederlandse televisie zag.


*Monty Python  is a British surreal sketch comedy series created by and starring the comedy group Monty Python. The first episode premiered 5 October 1969 on BBC1. It had 45 episodes airing over four series from 1969 to 1974. Freiherr Manfred von Richthofen, the World War I German flying ace known as 'The Red Baron', commanded the Jagdgeschwader 1, a squadron of planes known as "The Flying Circus."

Graham, David en ik gingen bijna elke avond, als de pub om de hoek weer open was (18:30- 22:30 uur)  -vaak tot het "Last Orders, please" - gin-and-tonics drinken, The Angel, op de Highgate High Street. Graham bestelde altijd een dubbele gin, want anders was z'n glas "alleen maar nat", vond hij. Hij had gelijk. Officieel mocht er maar een beetje alcohol in zo'n cocktail. Het maximum schenk-volume stond op een koperen plaatje in de bar: one/eights of a gill. Zie je ? Da's bijna niks.


*Gill, a measurement, unit of volume in the British Imperial systems. It is used almost exclusively for the measurement of liquids. Although its capacity has varied with time, in Great Britain the gill is five British fluid ounces.

Andere avonden gingen we drinken in diverse, zogenaamde 'gay' bars in centraal Londen. Overvol waren ze, en heel geanimeerd, maar communicatief nogal doofstom. Om de éën of andere reden stond de muziek zo oorverdovend hard, dat bestellingen slechts schreeuwend doorgegeven konden worden en een normaal gesprek onmogelijk was. Waarschijnlijk, zo verzon ik later, was het een typisch Britse oplossing voor een heikel probleem. Het gespreksonderwerp homoseksualiteit -en zijn praktische gevolgen- werd aldus discreet vermeden. Op het vergrijp 'uitlokking' dreigde immers nog steeds sluiting van de zaak. Tot nog maar twee jaar eerder, tot 1967, was 'het' in Engeland en Wales nog geheel verboden. En werden mannelijke homo's, min- en meerderjarig, nog steeds veroordeeld tot pittige gevangenisstraffen of chemische castratie. Lesbiennes niet; die konden niet bestaan, volgens Koningin Victoria, toen in 1885 het betreffende amendement op de wet tegen de ontucht werd toegevoegd. Hoewel Graham pas uit de kast kwam nadat hij David in 1966 op de camping op Ibiza had leren kennen, was hij éën van de eerste Bekende Britten, die openlijk homo was, en dat overal liet weten. Tot ontsteltenis van zijn studievriend en mede-grappenschrijver, John Cleese, die het fenomeen van nabij niet kende, en het ook niet geloven kon, omdat Graham bekend stond als een womanizer. 


* John Tomiczek. In the early 1970′s Chapman & Sherlock met and took in a 14 year old teen runaway from Liverpool, John Tomiczek. The couple eventually adopted Tomiczek, and Chapman became his legal guardian.

Eind jaren '70  ben ik met mijn vriendin, op doorreis, nog een keer bij ze langsgeweest:  89, Southwood Lane Highgate, London N6 5TB, Verenigd Koninkrijk. Graham lag in bad met een gin-and-tonic, dat weet ik nog wel. En er zat een ongeïdentificeerde adolescent op de bank. Waarschijnlijk was dat die John Tomiczek. Na zessen gingen we, als vanouds, genoeglijk met z'n vieren naar The Angel doorzakken.

*Marty Feldman died from a heart attack, in a hotel room in Mexico City on 2 December 1982 at age 48, during the making of the film 'Yellowbeard'; the film was subsequently dedicated to him. 'Yellowbeard' was co-written by David Sherlock.

Eind 1988 belde Graham mij onverwacht op, zei dat hij in Amsterdam was en dat hij met me wilde praten. Het klonk serieus. We maakten een afspraak en kletsten en dronken als voorheen -terwijl hij in 1977 officieel gestopt was met alcohol, hoorde ik achteraf. Toen ik voorzichtig het onheilspellende woord 'aids' liet vallen, bleek dat een passerend gespreksonderwerp. Dus dat was het niet. Een paar maanden later, begin 1989 kwam hij nog twee keer naar Amsterdam, en steeds met de aankondiging dat hij met me wilde praten. Dat deden we. Nee, met David ging het goed. Koetjes en kalfjes. Steeds in de bar van dezelfde shabby, lichtcriminele gay hoerenkast in de Kerkstraat, waar nu Ron's Gastrobar is gevestigd. Met geen woord sprak Graham over zijn naderende einde. 

Een half jaar later, zeven jaar na Marty Feldman, stierf Graham, eveneens op 48 jarige leeftijd, niet aan aids, niet aan lever-cirrose, maar aan een agressieve uitgezaaide 'amandel-kanker'. 

Als ware het een verzonnen Python-diagnose.

 

Herinneringsplaquette voor "een hele stoute jongen" op de gevel van The Angel : "Dronk hier vaak en overvloedig" 

* Graham Chapman died on 4 October 1989 in Maidstone Hospital. At the time of his death, he was being visited by his brother John and wife, his partner David Sherlock and fellow Pythons Michael Palin and John Cleese, the latter of whom had to be led out of the room to deal with his grief. The comedian Peter Cook had intended to visit, but arrived too late and was visibly shaken by the news. Chapman's death occurred on the eve of the twentieth anniversary of the first broadcast of Flying Circus, and Terry Jones called it "the worst case of party-pooping in all history".

Twee jaar na Grahams' dood overleed ook John Tomiczek. Aan een hartaanval. 

David Sherlock heb ik in de jaren daarna diverse malen proberen te bereiken. Tevergeefs.