'De meest invloedrijke man van Nederland'
In 1990 hield ik een opmerkelijk marathoninterview met G.A. (Gerrit Abram) Wagner, oud president-directeur van Shell. Opmerkelijk, omdat het hier ging om iemand, die onder andere tijdens de oliecrisis van 1973 een bedrijf had geleid in een rumoerige periode, waarin de multinational langdurig onder zware publieke en politieke druk stond.
Bijvoorbeeld vanwege Shell's activiteiten in Zuid-Afrika, waar toen nog het apartheidsregiem aan de macht was. Er werd opgeroepen om Shell-producten te boycotten en later werden doelgerichte acties gevoerd op Shell benzinepompen, waarbij ondermeer slangen werden doorgesneden.
Ik sprak vooraf met tal van mensen.
Wagner heeft Shell uitstekend geleid. Vriend & vijand waren het daar over eens.
Bovendien was hij voorzitter van de stichting Premium Erasmianum, die tegen de zin van de regering de Erasmusprijs wilde verlenen aan de Tsjchoslawaakse beweging Charta '77.
Toen besloten werd om de prijs dan maar te geven aan Vaclav Havel, mocht zijn lezing die hij opgestuurd had aanvankelijk niet worden voorgelezen. De Koninklijke familie kon daar volgens CDA-minister Hans van den Broek niet mee geconfronteerd worden. Wagner hield zijn poot stijf, kreeg publiciteit en zorgde ervoor dat de lezing gewoon werd voorgedragen.
Na zijn Shell-periode kreeg hij grote bekendheid als voorzitter van de commissie Wagner, die de regering adviseerde over het industriebeleid. (Een nieuw industrieel elan)
Hij werd regelmatig de meest invloedrijke man van Nederland genoemd.
U kunt HIER naar het interview luisteren
In 2007 werd ik voor de site van de VPRO hierover geinterviewd.
Het resultaat:
"Ik wilde het de president-directeur van Shell niet makkelijk maken"
"Misschien had ik van te voren wel een beetje het idee dat Shell een fout bedrijf was en Wagner een foute man. Voordat ik bij de VPRO kwam, was ik Rotterdams correspondent van de Volkskrant en in die hoedanigheid had ik veel met Shell van doen. Er was toen wel kritiek op dat de Shell zaken deed met Zuid-Afrika, Nigeria en op Curacao ging het ook niet helemaal zoals het moest. Wagner beargumenteerde dan dat hij toch niets aan die situatie kon doen. Tja. Aan de andere kant behandelde Shell zijn werknemers heel goed, die mensen werden prima betaald. Ik vond het in ieder geval een interessant bedrijf en het was zo knap wat voor fabelachtige winsten daar werden gemaakt. En Wagner heeft dat bedrijf als president-directeur een tijd lang, ik weet niet precies hoe lang, op een hele goed manier geleid."
"Ik weet nog dat ik tijdens de voorbereiding met hulp van de SOMO (Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen) heb zitten uitzoeken hoe Shell zijn zaken deed in landen als Zuid-Afrika. Daar hebben we in het gesprek ook uitvoerig over gesproken. Ook Harry van Seumeren, de economisch redacteur van de Volkskrant, heb ik uitgebreid gesproken. Hij had een boek over Wagner geschreven."
"Maar wat ik echt interessant vond was Wagners opstelling over dat gedoe met die Erasmusprijs. Hij was natuurlijk ook voorzitter van die commissie. Charta ’77 zou die prijs krijgen, maar Hans van den Broek deed de suggestie dat Havel, van wie bekend was dat hij dissident was, maar vooral beroemd als schrijver, die prijs moest krijgen. Havel kon hem alleen niet zelf in ontvangst nemen, want hij was bang dat hij Tsjechoslowakije niet meer in kwam. Dus moest een ander Havels toespraak voorlezen, maar toen vond Van den Broek dat Koningin Beatrix en Prins Claus niet konden komen als Havel niet zelf kwam. Wagner heeft zich in die kwestie heel daadkrachtig opgesteld."
"Met Wagner had ik geen voorgesprek gehad. Dat wilde ik ook niet. Ik was wel onzeker, het werd natuurlijk een ander interview dan de twee die ik daarvoor had gedaan. Ik wilde het de president-directeur van Shell niet makkelijk maken."
"De details van wat hij voor die commissie-Wagner heeft gedaan, staan me niet helder voor ogen, maar ik vind het vrij dom als hij daar meer om wordt herinnerd, dan om zijn werk bij Shell. Dat bedrijf heeft hij in een onrustige periode toch heel goed geleid."
"Ik weet nog wel een moment tijdens het interview dat ik hem vroeg of een homo aan de top van Shell zou komen. Hij zei natuurlijk nee, maar later kwam hij er nog op terug. Hij was er toch een beetje verlegen mee."
(Eerder geplaatst december 2007)
Klik HIER voor alle Ontmoetingen