Fabels rond Gutenberg en Lautje Coster

Als je -zoals ik- in Haarlem geboren en opgegroeid bent, ken je Laurens Janszoon Coster. Althans zijn standbeeld, want dat staat prominent in het centrum van de stad op de Grote Markt. Coster, die in Haarlem liefdevol Lautje wordt genoemd leefde in de vijftiende eeuw. In 1452 vond hij de boekdrukkunst uit.
      Als je wat ouder wordt -laten we zeggen de middelbare schoolleeftijd-  leer je dat dit een fabeltje is.
Sterker: je leert dat Laurens Janszoon Coster zelfs misschien niet eens bestaan heeft. Nee, de Duitser Johannes Gutenberg was de uitvinder van de boekdrukkunst. Hij vervaardigde in 1455 de bekende Gutenbergbijbel.

      Maar ook die claim is dubieus. De boekdruk bestond al veel langer. Daarbij werd gebruik gemaakt van houtblokken. Gutenberg werd vooral bekend omdat hij het gebruik van losse letters introduceerde. Inderdaad een uitvinding van groot belang.

Het gaat hier over boekdrukkunst in Europa. Minder bekend is, dat die kunst in Korea al veel eerder beoefend werd. Dat is te horen in een podcast van mijn oud VPRO-collega Guido Spring, die nooit de waan van de dag volgt, maar bijvoorbeeld al jaren lang geïnteresseerd is in zowel Noord- als Zuid-Korea. Hij ging er ook diverse keren naartoe.

      In zijn programma ‘’Korea’s boekdrukkunst en boekcultuur” gemaakt in opdracht van Korea Studies van de Universiteit Leiden, benadrukt Guido, dat in het land al in de vijftiende eeuw een eigen alfabet werd gemaakt in opdracht van de koning. En zo’n honderd jaar voor Gutenberg in 1377 werd een boek gedrukt met Boeddhistische teksten. Daarbij werd gebruik gemaakt van losse metalen typen.

      Guido spreekt uitvoerig met Boudewijn Walraven, emeritus hoogleraar Koreaanse taal en letterkunde. Walraven noemt de eer voor Gutenberg in feite een Eurocentrische visie en memoreert dat Coster ‘’nota bene een standbeeld ’’ heeft gekregen.

Ze gaan ook naar het Hamelhuis in Gorinchem. Daar is een museum ingericht voor Hendrick Hamel, een in Nederland vrijwel onbekende zeevaarder, die daarentegen in Korea heel bekend is

Dat komt zo.
      Hamel was boekhouder aan boord van het VOC-schip De Sperwer, dat in 1623 schipbreuk leed voor de kust van Korea. In totaal 36 bemanningsleden overleefden de ramp. Zij werden gevangen genomen. Hendrick Hamel zou er dertien jaar blijven. Hij leerde de taal en schreef een boek over een aantal aspecten van de Koreaanse samenleving o.a. de boekdrukkunst. Ook in Korea heeft Hamel een museum gekregen.

Luister HIER naar de podcast van Guido Spring

Hendrick Hamel te Gorinchem