Fier symbool van zelfstandigheid
(Door Rolf Weijburg)
De Britten die de Fransen waren opgevolgd als heersers over Malta, waren zich bijzonder bewust van het strategisch belang van de kleine archipel. Ze bouwden verder aan de verdedigingswerken en breidden de havens uit met grote scheepswerven. Na de opening van het Suezkanaal groeide de Maltezer hoofdstad Valletta uit tot één van de belangrijkste havensteden in het Middellandse Zeegebied. Een essentiële stopplaats voor schepen op de routes naar India en het Verre Oosten waar reparaties konden worden uitgevoerd en proviand, goederen en diensten konden worden ingekocht. Malta én de Britten profiteerden daarvan.
Maar diezelfde strategische ligging en formidabele havens zorgden er, óndanks diezelfde kapitale verdedigingswerken, voor dat Malta in de Tweede Wereldoorlog heviger door Duitse en Italiaanse bommenwerpers werd gebombardeerd, dan welk ander doel ter wereld ook.
Maar Malta gaf zich nooit gewonnen. Voor de getoonde moed ontving de burgerbevolking het George Kruis van de Britse koning George IV, dat sindsdien de vlag van Malta siert.
Valletta
Malta werd in 1964 onafhankelijk van Groot-Brittannië, eerst nog als Commonwealth Nation met Koningin Elizabeth II als symbolisch staatshoofd, maar sinds 1974 is het land, na een door de socialistische premier Dom Mintoff geïnitieerd referendum waarin het gros van de bevolking vóór afschaffing van de monarchie stemde, een Republiek.
Ik liep de hoofdstad van de kersverse Republiek in. Tussen de uitgebreide verdedigingswerken, de bastions en de stadswallen vond ik een rechthoekig stratenplan van hoge gelige huizen van wel zes, zeven, acht verdiepingen hoog. Arabische erkers hingen als zwaluwnesten aan de gevels terwijl op iedere straathoek een katholieke heilige waakte. Kerken genoeg, prachtige gebouwen te over.
In de rechte straten waren winkels merchants of retailers en ze droegen namen als Grech, Cassar, Zappa of Muscat.
“Home: Valletta, Malta” (Kleurets Rolf Weijburg, 2003; 50x60 cm)
Ook de oude Engelse vrachtwagens droegen namen. Ave Maria, Bruce Lee of Ghadaffi stond er in sierlijke letters op motorkappen geschilderd.
Het verkeer reed aan de linker kant van de weg en werd door Bobby’s geregeld.
Rode telefooncellen en pillarbox brievenbussen maakten de herinnering aan de Britse kolonisator compleet.
Aan de randen van de stad veranderden veel zijstraten in steil aflopende trappen vaak met treden met een lagere en diepere stap dan gebruikelijk, dit om het trappenlopen voor soldaten in zware bepakking of zelfs ridders in zware harnassen te vergemakkelijken. Valletta was gebouwd voor verdediging. Nu zag ik in het zwart geklede dames de trappen afdalen op weg naar zware deuren met handjes en leeuwen als kloppers.
Vanaf de zuidelijke muren van dit geweldige gefortificeerde schiereiland, had je grootse uitzichten over Senglea, Vittoriosa en Kalkara, The Three Cities die als vingers naar Valletta wezen en werden omzoomd door havens, scheepswerven en dokken met enorme zeeschepen die uittorenden boven de beige-gele gebouwen.
Op het ronde Tritonplein, vlak bij de grote Valletta poort die toegang bood tot de stad, was het Valletta busstation. Het plein stond vol met vijftigerjaren bussen. Het waren groene gevaartes met een voorkant als een jukebox en het interieur van een kerk, er waren er geen twee gelijk. Chroom en disco lampjes buiten en stemmige kaarsverlichting met Mariabeeldjes binnen.
Handgemaakte carrosserieën leken het wel, als ware het kermisattracties. Heel Malta werd doorkruist door honderd busroutes met deze oude vermoeide vehikels die steunend en puffend zwarte wolken over het landschap kuchten .
“Transport Pubbliku ta’Malta”(Kleurets Rolf Weijburg 1994, 37x52 cm)
Ik ben na die eerste keer nog diverse keren naar Malta terug geweest en heb de eilanden langzaam zien dichtslibben met bebouwing, wegen, toeristen en vooral auto’s.
De oude bussen zijn vervangen door nieuwere die niet eens meer groen zijn. Auto’s zijn Japans of Italiaans of Frans en de vrachtwagens hebben hun namen verloren. The Vincent’s House is afgebroken, Marco is naar Australië geëmigreerd en Bugibba lijkt nu aan de Costa Brava te liggen.
Nadat Malta zich in 2004 bij de EU aansloot zijn de fraaie Maltezer Pondbiljetten vervangen door Euro’s. De rode Britse telefooncellen zijn onnodig geworden door de mobiele telefonie en, zo goed als verdwenen. De Britse brievenbussen zijn vervangen door bussen van een eigen Maltees design.
Maar Valletta, de kleinste hoofdstad in de Europese Unie, blijft het fiere symbool van zelfstandigheid. Een onneembare vesting omringd door grandioze uitzichten over de meedogenloos oprukkende verandering.
Rolf Weijburg's Atlas van de 25 kleinste landen in de wereld
Klik HIER voor alle afleveringen