Een geteisterde atlas

 

Er ging een broer van een vriend dood. In zijn nalatenschap bevond zich ‘de uitgebreide nieuwe Wereldatlas’ , bewerkt door A. de Moor en uitgegeven door Cohen Zonen in Amsterdam.
      Omdat een vriend van die vriend wist dat ik een leuke verzameling atlassen heb, kreeg ik dit cadeautje.
De atlas was oud en behoorlijk geteisterd. Zo ontbrak bijvoorbeeld een pagina met de datum van uitgifte.
     
Aan de hand van diverse kaarten moest ik toen gaan reconstrueren wanneer de atlas was verschenen.

                                 

Denemarken 

 Kijk eens naar deze kaart. Denemarken en zijn Europese bezittingen.
      De Fär-Öer en Bornholm zijn dat nog steeds, maar IJsland werd op 17 juni 1944 onafhankelijk, nadat de Engelsen het op 10 mei 1940 al bezet hadden.
     
De atlas was dus van VOOR de Tweede Wereldoorlog.

                               

 

Afrika

Volgende kaart. Afrika.
     
Een continent dat nog vrijwel alleen bestaat uit kolonieën. Er waren slechts twee uitzonderingen: Abessinië (Ethiopië ) in het oosten en Liberia in het westen.
      Eritrea -op de kaart Erydirea geheten- is nog Italiaans en dat is een volgende aanwijzing.
Eritrea kwam namelijk los van Italië op 1 april 1941, nadat de geallieerden het veroverd hadden.

Baltische Staten

 

 

De atlas is verschenen NA de eerste wereldoorlog.

Dat blijkt weer uit deze kaart van Oost-Europa waar de Baltische landen al onafhankelijk zijn.

 Estland, Letland en Litouwen werden dat in februari 1918. (Dat ze na de tweede wereldoorlog door de Sovjet-Unie werden ingelijfd, doet hier niet meer ter zake).


Duitschland

 

De verschijningsperiode tussen de twee wereldoorlogen kan worden verfijnd aan de hand van deze detailkaart van Duitschland. 
       Oost Pruisen bestaat nog, maar daarnaast ligt in roze de Vrijstaat Danzig (het latere Gdansk).
Die bestond tussen 1920 en 1939.

Limburg

 

 

         Maar dan komt deze kaart. Ooit was er in Nederland bij Vaals geen drielandenpunt maar een vierlandenpunt.
     Dat heeft te maken met het neutrale staatje Moresnet.

      Dat verdween volgens het Verdrag van Versailles eind 1919.

      (Aardrijkskunde 26: Viergrenzenpunten)

       Je moet er vanuit gaan dat zeker in die tijd aan de verschijning van een nieuwe atlas een paar jaar voorbereiding vooraf gaan.      
      Dat lijkt mij de verklaring van de nog -onterechte- aanwezigheid van het Vierlandenpunt. Meneer De Moor heeft dat over het hoofd gezien.

 Het kan dus bijna niet anders of de atlas is verschenen ergens tussen 1920 en 1925.

 

 Ten slotte:

De atlas leek van de onlangs overleden J.H. (Hans) van Lier. (Rotterdam 1950)

  

Ik liet toen aan broer Martin weten, dat Hans dan wel met een zeer gedateerde atlas heeft moeten werken. Zeker als we ervan uit gaan dat D1 staat voor een klas op de middelbare school.
      Het duurde een slapeloze nacht, maar toen kwam Martin erachter dat de naam op de kaft niet geschreven was door zijn broer, maar door zijn oom Joop van Lier, die ook de initialen J.H. had.
      Joop werd in 1920 geboren in Rotterdam. Hij vertrok naar Nederlands Indië om te vechten tegen Japan. Maar hij werd gevangen genomen en getransporteerd naar de Birma-Spoorweg in Thailand. Daar kwam hij om het leven. Hij ligt begraven in Kanchanaburi. Martin was daar in 1987. (Thailand heet in de atas nog Siam)
 
     Zijn commentaar:
      ‘Het was een merkwaardige ervaring bij die steen te staan: J.H. van Lier, een oom die ik nooit gekend heb; tevens de naam van mijn jongste broer’.

Familie Van Lier

                          

Deze foto is genomen in 1931 op de toenmalige Geldersekade in Rotterdam.
     
Vader M.J.A. van Lier (1914) van Martin en Hans staat links op de foto , (Oom) Joop in het midden en rechts staat hun opa, toenmalig eigenaar van café Het Bolwerk onder het Witte Huis.

Dat vader & Joop & Hans & opa mogen rusten in vrede.