Aardrijkskunde
- Details
- Hoofdcategorie: Aardrijkskunde (94)
- Categorie: Aardrijkskunde
Een heel jonge kaartenmaker
Ik kijk graag op kaarten en heb veel atlassen.
Mensen vragen mij wel eens waarom.
Tja.
Dat heb ik van mijn opa, de vader van mijn moeder.
Kijk eens naar deze mooie kaart van Italië.
Gemaakt in 1883 door mijn opa toen hij nog maar dertien jaar was.
Monnikenwerk
Hij heeft die kaart uit de eerste Bos-Atlas van 1877.
Waarschijnlijk heeft ‘ie er een carbonpapiertje over gelegd en de lijnen overgetrokken. Een monnikenwerk.
Kijk eens met wat voor precisie dat gedaan is.
Bij veel namen heeft hij eerst met potlood en liniaal evenwijdige lijnen getrokken om de letters even groot te maken.
Bergketens als de Alpen en de Apenijnen zijn met tekentjes gekenmerkt en ook de golfstromen -vooral rond de eilanden in de Adriatische Zee- zijn nauwkeurig aangebracht.
De Etna op Sicilië en de Vesuvius bij Napels lijken op uitbarsten te staan.
Triëst in Oostenrijk
Wat leert deze kaart ons nog meer?
Oostenrijk grensde in 1883 nog aan de Adriatische Zee. Triëst lag in Oostenrijk.
Dalmatië was een regio in datzelfde Oostenrijk en grensde aan Kroatië, dat overigens niet op de kaart staat.
Bosnië was toen nog Turks.
De grenzen in het noordoosten van Italië lopen tegenwoordig anders.
Geen wegen
Er staan geen wegen op de kaart.
Die waren er ook weinig, maar er was wel degelijk een verbindingsweg tussen Turijn en Brindisi.
Geen verharde weg; meer een karrespoor. Maar wel een soort handelsverbinding.
C. Glas. Hz.
Waarom heeft opa deze kaart gemaakt?
Waarschijnlijk vond hij het leuk, maar er was ook een soort noodzaak.
Hij zat op de HBS, maar er was thuis absoluut geen geld om een atlas te kopen.
Daarom heeft hij een aantal kaarten gekopieerd.
In de nalatenschap van mijn moeder heb ik namelijk nog meer kaarten gevonden.
En altijd zijn ze in die sierlijke letters ondertekend met de plaatsnaam Wormer en de datum.
Opa heette dan C. Glas Hz. C stond voor Cornelis (Kees) en Hz voor zoon van Hendricus (Henk).
Frankrijk (& Duitschland)
Elzas & Lotharingen
Deze kaart van Frankrijk maakte hij in 1882. (12 jaar oud!).
Kijk eens naar dit deel.
Straatsburg & Metz
De Frans-Duitse oorlog van 1871 is eigenlijk nog maar net afgelopen.
De Elzas met hoofdstad Straatsburg en een deel van Lotharingen met hoofdstad Metz liggen weer in ’Duitschland’.
Nancy daarentegen is Frans gebleven.
In die tijd vestigden veel Fransen uit die omgeving zich in Nancy, omdat ze weigerden Duits te worden.
(Aangepaste versie. Eerder geplaatst augustus 2014)
- Details
- Hoofdcategorie: Aardrijkskunde (94)
- Categorie: Aardrijkskunde
Een dam naar Ameland
Kijk eens naar deze kaart van Friesland. Het is een detail van de kaart van Nederland uit de eerste Bosatlas van 1877.
Meester Bos (Pieter Roelof) , leraar op de Rijks HBS in Groningen, vond dat hij geen aardrijkskundeles kon geven zonder atlas en maakte er toen zelf maar één.
Wat valt zoal op?
De Waddeneilanden zijn grof en vertekend. Vooral van Terschelling en Schiermonnikoog klopt maar weinig. Rottumerplaat heet Rottum. Die Bosch Plaat -what's in a name- bestaat daar tot mijn verrassing wel.
Verder worden veel namen afgekort. Ruimtegebrek zou hiervan de oorzaak zijn, maar dat klopt volgens mij niet. Kijk eens naar Hindel. Daar kan toch eenvoudig Hindeloopen staan. Hetzelfde geldt bijvoorbeeld voor Holw. Ferw. en Hall. voor respectievelijk Holwerd, Ferwerd en Hallum.
Misschien was het wel te veel graveerwerk of wilde meester Bos zijn kaarten vooral leeg en overzichtelijk houden.
Het meest opvallende geografische kenmerk op deze kaart is de dam tussen het vasteland bij Holwerd en Ameland. Deze dam werd in 1871 aangelegd.
Dat gebeurde op initiatief van een zekere jonkheer Teding van Berkhout, die daarvoor de N.V. Maatschappij tot Landaanwinning der Friesche Wadden had opgericht. De dam was niet bedoeld als een wegverbinding, maar moest door aanslibbingswerken nieuwe landbouwgrond opleveren.
De dam stak maar een halve meter uit boven het hoogste waterpeil en was daarom uiterst kwetsbaar. Tien jaar later -toen de eesrte Bosatlas dus al verschenen was- bleek dat al, toen een deel van de dam bij een storm wegsloeg. Het jaar daarop volgde een ander deel en toen was er geen geld meer om de dijk te reconstrueren.
Restanten zijn nog steeds zichtbaar en wadlopers maken daar bijvoorbeeld gebruik van.
Later zijn er nog plannen geweest voor een vaste oeververbinding. De Staten van Friesland namen in 1937 met grote meerderheid zo’n plan aan, maar het is er gelukkig nooit van gekomen.
Hoe zag die dam er uit?
Vorige week was ik op het Duitse waddeneiland Spiekeroog. Dat is 45 minuten varen met een ouderwetse veerboot vanuit het plaatsje Neuharlingersiel in Oost-Friesland.
Tot halverwege het eiland ligt deze kilometerslange dam in de Waddenzee.
Misschien was het wel zoiets.
(Eerder geplaatst mei 2008)
- Details
- Hoofdcategorie: Aardrijkskunde (94)
- Categorie: Aardrijkskunde
Dorp zonder klinker op eiland zonder klinker
TE:
- Details
- Hoofdcategorie: Aardrijkskunde (94)
- Categorie: Aardrijkskunde
Opmerkelijk cadeau van een luisteraar
In 1988 maakte ik in een tijd van bezuinigingen voor de VPRO een radioprogramma onder de titel: De sprekende ATLAS.
Ik bladerde wat door diverse atlassen, vertelde anekdotes over bezochte plaatsen, fantaseerde over andere plekken en haalde er literatuur en poëzie bij. Muziekkenner Max Bruinsma zette er passende geluiden onder.
Ik vertelde ook, dat ik altijd en overal kaarten kocht. Het was in een tijd dat er nog erg veel naar de radio werd geluisterd en de dagen erna ontving ik van diverse luisteraars spontaan kaarten en zelfs een paar atlassen.
Het programma werd jaren later herhaald en toen vertelde presentatrice Tessel Blok, dat u zo aardig was geweest om mij die dingen op te sturen.
Gevolg: Nog veel meer kaarten. Twee grote juten zakken vol.
Gisteren vond ik daar deze mysterieuze kaart tussen. Waar is dit in godsnaam?
Kijk alleen even naar die tekens.
Misschien kunt u het direct duiden, maar ik niet.
Is dit Japans? Koreaans? Chinees? Vietnamees wellicht?
Hier zien we een deel van de kaart in detail. De zee of oceaan ligt in het westen. Er is een uitgebreid stelsel van wegen en spoorlijnen.
Dit is een dichtbevolkt modern gebied. In het westen ligt een grote haven.
De hoofdspoorlijn heeft een vertakking van zes kilometer plus maar liefst drie zijvertakkingen. Dat moeten containerhavens zijn.
We zien tevens de hoofdwegen 1 ,10, 12 en 17, die duiden op grote activiteit.
Dit is een detail van de kaart met in het centrum de grootste plaats. Er staan twee cirkels om de zwarte punt.
Ten zuid-oosten ligt een groot spoorstation. In het westen zien we in geel een Highway.
Er is een aantal nieuwe wegen geprojecteerd. Op Internet kun je proberen dit alfabet te vinden.
Het leken mij na wat vergelijkingen Chinese tekens. Maar waar in China was het dan?
Ik keek naar HongKong. Naar Macau. Naar het eiland Hainan. Ik ging de hele oostkust van China langs.
Maar er was niets dat er op leek.
Ik keek toch ook naar Zuid-Korea, Japan, naar Thailand en Vietnam. Opnieuw; niets te bekennen.
Taichung op Taiwan.
Tot ik bij de afgescheiden Chinese ''provincie'' Taiwan in de Zuid-Chinese zee kwam.
Jawel:
Op een site met kaarten van alle regio's vond ik het.
Dit is de regio Taichung op Taiwan.
Op de bovenste kaart te herkennen met een aantal districten in kleur.
De tekens zijn uit het Taiwan-Hakka.
Een taal die ze op het vasteland van China overigens niet verstaan.
Druk & modern
De hoofdstad Taichung heeft tegenwoordig 2.6 miljoen inwoners.
Het is modern, druk en uiterst ontwikkeld.
Hieronder met de klok mee de Skyline, het hoofdspoorstation, de hoofdstraat, het honkbalstadion van de Sinon Bulls , het gemeentehuis, een windmolenpark en de horeca in het Taichung Park.
Waarom?
Blijft er nog één vraag over. Waarom stuurt iemand mij een kaart van Taichung Taiwan?
Ik zal proberen een antwoord te geven.
Ik ben nog nooit op Taiwan geweest en heb er bij mijn weten ook nooit voor de radio over gesproken.
Sterker:
Tot gisteren had ik zelfs nog nooit van Taichung gehoord.
Dus het antwoord op die vraag kan alleen maar luiden:
Omdat iemand dat leuk vindt en hoopt dat ik ga opzoeken waar dit is.
Zo'n dertig jaar later heb ik dus aan die wens voldaan.
(Eerder geplaatst 19-03-'12)
- Details
- Hoofdcategorie: Aardrijkskunde (94)
- Categorie: Aardrijkskunde
Lüderitz aan Zee
Het kerkje op de voorgrond is de Evangelisch-Lutherse Felsenkirche.
Daarachter ligt het stadje Lüderitz.
Je kunt ook overnachten in Lüderitz.
Bijvoorbeeld in pension Zum Sperrgebiet, dat is gevestigd in de Bahnhofstrasse. 
De belangrijkste winkels in dit stadje liggen overigens in de Bismarckstrasse.
Waar oh waar ligt Lüderitz?
Lüderitz ligt niet in Duitsland.
Ook niet in Zwitserland, Oostenrijk of Luxemburg.
En voor de slimmeriken onder u:
Ook niet in het westen van Polen of Tsjechië, Oost-België, de Nederlandse Achterhoek, Zuid-Denemarken of de Franse Elzas.
In Lüderitz schijnt namelijk bijna altijd de zon en de temperatuur daalt ook in de winter nooit onder de 19 graden.
Sperrgebiet
Het ligt in Namibië, de voormalige Duitse kolonie Zuidwest Afrika.
Aan de Atlantische Oceaan in de duinen die grenzen aan de hete Namibische woestijn.
Ooit was het een havenplaats van betekenis omdat in de omgeving veel diamanten werden gevonden.
Die zijn er nog wel, maar niet zoveel meer.
(Ze liggen in het zogeheten Sperrgebiet ten zuiden van de stad; verboden toegang voor onbevoegden).
De waarschuwing gaat ook in de lokale taal en in het Afrikaans, omdat het land langdurig bezet is geweest door Zuid-Afrika. Ca. tien procent van de bevolking beheerst die taal.
Volgens sommige bronnen werd die taal er overigens al in de negentiende eeuw gesproken.
Waarskuwing
SPOOKSTAD
In augustus 2013 werd de naam vanwege het koloniale verleden veranderd in Naminus, maar dat gedijt niet. De inwoners willen het niet.
Lüderitz is een soort spookstad geworden, waar men overigens nog steeds Duits spreekt. Het draagt ook nog het stempel van de oude Duitse koloniale architectuur.
Dat geldt zowel voor de rechtbank als het station, het postkantoor en de concertzaal. Als het er niet zo bloedheet was zou je je in een wat afgelegen Oostduits stadje kunnen wanen.
Overigens was de eerste gouverneur in Duits Zuidwest Afrika, dr. H.Göring.
Inderdaad: DE VADER VAN......
Pagina 1 van 8