Een nostalgisch spoorlijntje

(Door Rolf Weijburg)

      Het isolement van San Marino, het op vier na kleinste land ter wereld, hoog op de Monte Titano waardoor het door de eeuwen heen zoveel vluchtelingen bescherming had kunnen bieden, was tegelijkertijd ook een obstakel. Het was een moeilijk bereikbare plek waardoor bijvoorbeeld de industrialisatie er langzamer op gang kwam dan elders.

      San Marino was nog een hoofdzakelijk agrarische samenleving toen Mussolini eind jaren twintig met het plan kwam om een spoorweg aan te leggen van Rimini tot aan boven op de berg in San Marino.
      De spoorlijn, die grotendeels door Italië werd gefinancierd,  zou San Marino niet alleen bereikbaarder maken, het zou de kleine republiek ook zeker economisch ontsluiten en opstuwen in de vaart der volkeren.

Op 12 juni 1932 werd de lijn na bijna 4 jaar werk officieel geopend.

Adembenemend

De spoorlijn was 32 kilometer lang en steeg van bijna zeeniveau in Rimini naar 642 meter bij het eindstation in San Marino Cittá. Onderweg stopte de trein bij vier stationnetjes en de hele reis duurde iets meer dan een uur. De route was adembenemend. Kronkelend steeg de spoorweg via talloze bruggen en 17 tunnels richting Sammarinese hoofdstad.

Wit en Blauw

De treinen waren geschilderd in de Sammarinese nationale kleuren wit en blauw en werden via kabels boven de rails elektrisch aangedreven, een erg modern systeem voor die tijd. Vanwege het moeilijke bergachtige terrein was gekozen voor het goedkopere en eenvoudiger aan te leggen smalspoor waardoor  de lijn echter niet kon aansluiten op het Italiaanse netwerk en je altijd op Rimini Centraal moest overstappen.

Het bleek een lucratieve spoorlijn, de vier treinen per dag zaten meestal goed vol.

Bombardementen

Maar de Tweede Wereldoorlog gooide ook hier roet in het eten. In juni 1944 werd de spoorweg op diverse plekken door de geallieerden gebombardeerd. Algemeen wordt beweerd dat deze bombardementen op foute informatie waren gebaseerd en dus niet de bedoeling waren, maar het kon niet helemaal toevallig zijn dat daarbij ook de door de Italiaanse fascisten gefinancierde spoorlijn werd getroffen.
      Nog een maand na de bombardementen bleef een gereduceerde sectie van de spoorweg functioneel maar uiteindelijk werd de dienstregeling gestopt en bleven de rails verder ongebruikt.
     
Spoortunnels

Een paar maanden later in september 1944, toen vanwege de op handen zijnde Slag om Rimini 100000 Riminesi hun stad ontvluchtten en in San Marino voor asiel aanklopten, zouden de spoortunnels nog goed van pas komen: veel van de tunnels werden ingericht als onderkomens voor de vluchtelingen.  

Na de oorlog werden de tunnels afgesloten en konden de daar achter gelaten treinwagons langzaam wegrotten in de koude vochtige duisternis.

Pas in 2010 kreeg iemand het idee om de wagons te bevrijden en uit hun rottend lijden te verlossen. Slechts drie wagons konden worden gered. Hoewel ook enkele tunnels en viaducten werden gerestaureerd, is de spoorlijn nooit helemaal hersteld en heeft er ook nooit meer een trein van Rimini naar San Marino gereden.

Station

Het oude stationnetje van San Marino Cittá bestaat helaas niet meer –omdat het één van de weinige stukken vlak land bezette, is het afgebroken en gedegradeerd tot parkeerterrein- maar vlakbij de plek waar het ooit stond staat nu één van de gerestaureerde  treinwagons op een doodlopend spoor.

Over het  opgeknapte 650 meter lange stuk spoor rijdt bij gelegenheid het treintje nog wat op en neer en een deel van het oorspronkelijke talud is voetgangersgebied geworden zodat u ook te voet een stukje van het traject, waaronder een aantal goed verlichte tunnels, kunt afleggen.

Vreemd eigenlijk dat er geen concrete plannen zijn om de hele lijn in ere te herstellen. San Marino is één van de vijf landen ter wereld zonder luchthaven (er is slechts een kleine heliport) en havens zijn er niet. 
      Alle transport naar en van San Marino gaat over de weg waardoor de noodzaak tot een spoorlijn weliswaar is weggenomen, maar om milieuredenen zou het misschien niet zo’n slecht idee zijn.

Gelukkig kunt u, als u er écht zin in heeft, altijd nog mee met  zo’n lullig toeristentreintje op luchtbanden.

 

Rolf Weijburg's Atlas van de 25 kleinste landen in de wereld

Klik HIER voor alle afleveringen