Een bewogen koloniale geschiedenis

(Door Rolf Weijburg)

Zeker is het niet, maar hoogstwaarschijnlijk werden de eilanden van Micronesië omstreeks 1000 voor Christus bevolkt vanuit de Filippijnen en zuidoost Azië. Misschien gedreven door hongersnood of oorlog voeren deze pioniers in grote zeewaardige kano’s de oostelijke horizon tegemoet, op zoek naar nieuwe vestigingsmogelijkheden. De Marianen en Palau waren de eerste eilanden die bevolkt werden, pas veel later volgden de eilanden die nu tot de Federated States of Micronesia behoren.
      De eerste Europeaan die Micronesië in zicht kreeg was Magellaan in 1521. Deze Portugese ontdekkingsreiziger had twee van de vijf schepen verloren bij de 38 dagen durende passage van de woeste zeeën rondom het zuidelijke puntje van Zuid Amerika en had daarna toevallig een dusdanige route westwaarts gekozen dat er op enkele kale onbewoonde eilanden van de Disappointment Islands (Frans Polynesië) en het eveneens onbewoonde eiland Vostok (Kiribati) na, in drie maanden tijd en tijdens duizenden kilometer oceaan niet één eiland in zicht kwam. Knap werk.
      Uiteindelijk landde hij op Guam maar kreeg het vrijwel direct aan de stok met de strijdlustige Chamorro die hem westwaarts dwongen naar de Filippijnen, waar hij werd vermoord.

Spaans

Er was weinig Europese interesse in de Micronesische eilanden. De Spanjaarden, die zich inmiddels op de Filippijen hadden gevestigd, startten een nederzetting op Guam in 1668 en claimden min of meer de andere Micronesische eilanden, zonder echter goed te weten wat ze er nou eigenlijk mee aan moesten. Er waren wat Spaanse forten maar van handel of grootscheepse vestiging en administratie was nauwelijks sprake.
      Toen de Duitsers in 1878 een protectoraat vestigden in de Marshall Islands en dat wilden uitbreiden naar de andere Micronesische eilanden veranderde de Spaanse houding. Spanje hernieuwde zijn wat in de vergetelheid geraakte claim over de eilanden en legde het geschil voor bij de Paus, want zo ging dat toen. De Paus oordeelde weliswaar dat de eilanden Spaans grondgebied waren, hij gaf de Duitsers tegelijkertijd ook handelsrechten over het gebied.

Duiits

(Vlag links is van het Duitse Keizerrijk)

In de tussentijd was het imperialistische Amerikaanse oog gevallen op de Filippijnen. Toen Amerika in 1898 met betrekking tot de onafhankelijkheid van Cuba in oorlog geraakte met Spanje zag het zijn kans waar en werden de Spanjaarden ook op de Filippijnen en Guam al snel door de Amerikaanse militaire overmacht onder de voet gelopen. Amerika annexeerde de Filippijnen en Guam. Spanje koos eieren voor zijn geld en verkocht de Noordelijke Marianen en alle eilanden van wat nu de staten Palau en FS Micronesië zijn aan de Duitsers voor 25 miljoen peseta’s.
      De Duitsers bestuurden het gebied vanuit Duits Papoea Nieuw Guinea en voerden, vooral in Yap en Pohnpei hun handelsactiviteiten op. Kopra bleek een lucratieve handel en ondanks verzet van de Micronesiërs wist Duitsland flink aan de eilanden te verdienen.

Duitse brug

Tot 1914, toen de Eerste Wereldoorlog uitbrak. Duitsland had alle schepen en manschappen die de Micronesische bezittingen moesten beschermen opeens hard nodig in Europa en verliet de eilanden min of meer van de ene dag op de andere. Het zo ontstane vacuüm werd handig opgevuld door Japan, dat, overigens met goedvinden van de League of Nations, zonder bloedvergieten alle eilanden van het tegenwoordige Palau, Federated States of Micronesia en de Marshall Islands in bezit nam.

Japans

In de jaren na de Eerste Wereldoorlog begon Japan aan een systematische “Japanisering” van Micronesië. De emigratie van Japanners naar de eilanden werd enorm gestimuleerd - Japanners mochten land kopen in Micronesië - en aan het einde van de jaren dertig bestond bijna twee derde van de totale bevolking uit Japanners. De hele economie was in Japanse handen en de macht van de traditionele Micronesische chiefs was tot een minimum beperkt. Micronesië was een deel van Japan geworden met Micronesiërs als derderangs burgers, slaven en dwangarbeiders.
      In 1935 stapte Japan uit de League of Nations en begon aan een grootscheepse militarisering van de eilanden. Overal werden bases, airstrips en havens gebouwd. Japan leek zich in afwachting van oorlog alvast in te graven.

      En die oorlog zou vooral in de Pacific en in Micronesië ongelofelijk verwoestend worden. De zo lieflijke tropische eilanden werden een van de bloedigste strijdtonelen van de hele Tweede Wereldoorlog. Ruim anderhalf miljoen Japanners vond er de dood en bijna tien procent van de  Micronesiërs stierf in deze oorlog die niet de hunne was.

Trust

Na de capitulatie van Japan kwam Micronesië onder beheer van de Verenigde Naties als onderdeel van het UN Trust Territories in the Pacific dat werd geadministreerd door de VS. In 1986 werden de vier eilandgroepen Yap, Chuuk, Pohnpei en Kosrae onafhankelijk als de Federated States of Micronesia. Die onafhankelijkheid was en is nog steeds in “Free Association with the USA” wat in feite betekent dat ze helemaal niet zo onafhankelijk zijn maar onder voorwaarden zwaar financieel worden ondersteund door de VS.

Wandeling
Als je een beetje je best doet kan je in Kolonia, de weinig interessante maar grootste stad op Pohnpei - vaak genoemd als hoofdstad van de FSM hoewel die titel officieel Palikir toekomt, een cluster overheidsgebouwen eind jaren 80 speciaal gebouwd in de jungle 6 kilometer westwaarts -  een kleine wandeling uitstippelen die de Micronesische geschiedenis chronologisch volgt.

Spanish Wall

Begin in het noorden bij de Spanish Wall, overblijfselen van de muur die de Spanjaarden in 1887 optrokken rondom het inmiddels verdwenen Fort Alphonso XIII.

German Clock

Loop nog wat noordelijker naar de German Clocktower, overblijfsel van een kathedraal die Duitse Kapucijner monniken er in 1909 bouwden.

Japanse Tank

Terug naar het zuiden kom je op een parkeerplaatsje een roestende Japanse tank tegen.

Vlaggen

Vervolgens loop je vast wel ergens langs de nationale vlag van FSM, die als dank de kleur heeft overgenomen van de vlag van de Verenigde Naties.

Postkantoor

Eindig de wandeling bij het postkantoor dat de Amerikanen in Kolonia hebben neergezet. Een kopie van de postkantoren die tot voor kort ook in Palau en de Marshalls stonden, naar standaard Amerikaans model.
      De onafhankelijke FSM heeft, net als Palau en de Marshall Islands een Amerikaanse postcode, een zipcode zoals iedere plek binnen de Verenigde Staten, waardoor post tussen de FSM en Amerika voor Amerikaanse binnenlandse tarieven kan worden verstuurd.

De ansichtkaarten kunt u kopen in het toeristenbureautje om de hoek.

 

Rolf Weijburg's Atlas van de 25 kleinste landen in de wereld

Klik HIER voor alle afleveringen