Een bijzondere atlas (7)
Rolf Weijburg is een Utrechts kunstenaar en maker van atlassen. Al jarenlang is hij bezig met het vervaardigen van een atlas van de 25 kleinste landen in de wereld. Hij bezoekt al die landen, doet impressies op, schetst en fotografeert en maakt later in zijn atelier voor die atlas etsen van al die landen.
Rolf heeft net een lange reis achter de rug, waarbij hij onder meer diverse onafhankelijke eilandstaten in de Stille Zuidzee bezocht.
Zijn reis vordert goed, want hij heeft inmiddels 23 landen bezocht. Micronesië en de Marshall eilanden zullen in een later stadium nog volgen.
Alle landen zijn van minst klein naar kleinst:
São Tomé e Príncipe, Kiribati, Bahrein, Dominica, Tonga, Singapore, Micronesië, Sint Lucia, Andorra, Palau, Seychellen, Antigua & Barbuda, Barbados, St. Vincent & de Grenadines, Grenada, Malta, Malediven, St. Kitts & Nevis, Marshall eilanden, Liechtenstein, San Marino, Tuvalu, Nauru, Monaco en Vaticaanstad (0.44 vierkante kilometer).
Deze weken stuurt hij mij diverse bijdragen. Vandaag: Mulitefala Tuvalu
(Ex)-Ambassadeur op minuscuul eiland
(Door Rolf Weijburg)
Na Vaticaanstad, Monaco en Nauru, is Tuvalu het kleinste land ter wereld.
Zesentwintig vierkante kilometer verspreid over negen atollen in een verloren uithoek van de Central Pacific. De eilanden in de atollen zijn zonder uitzondering lang (tot meer dan 15 kilometer) en smal (een paar honderd tot hier en daar zelfs niet meer dan 20 meter).
Ze balanceren precair op het rif tussen de onophoudelijke branding van de eindeloze Grote Oceaan en het rustige turkooizen water van de lagune. Daarnaast zijn de eilanden ook nog eens laag: hoger dan drie meter boven zeeniveau komen ze niet
En de zeespiegel stijgt ...
Nu al loopt het hoofdeiland van Funafuti-atol gedeeltelijk onder water bij een combinatie van vloed en harde wind.
Dan staan de huizen blank, het vliegveld onder water en is de grond drassig.
Je moet er niet aan denken wat er gebeurt bij een flinke cycloon, of als er een tsunami op de eilanden af komt razen ...
Foto's: Laurent Weyl
Maar zo fragiel als deze eilanden zijn, zo standvastig, laconiek bijna, lijken haar bewoners.
We logeerden een paar dagen op Mulitefala (rechtsboven op de kaart), een minuscuul eilandje, een motu, op het rif dat de lagune van Funafuti omsluit.
We werden opgehaald door Afele Pita die ons behendig manoeuvrerend langs de ondiepten naar zijn eiland voer. Tussen de palmbomen stonden twee houten huizen die Afele zelf had gebouwd.
Op de begane grond van het voorste huis was een eetkamer waar Lita, Afele's vrouw, ons vers gevangen en gegrilde vis met cassave en zoete aardappels voorschotelde.
Aan de achterste wand van de kamer hing een aantal ingelijste foto's, waarop we Afele herkenden, met Lita, met hun vijf kinderen, allemaal keurig in pak of sjieke jurk en op iedere foto in gezelschap van Barack Obama alleen, of samen met Michelle.
Toen we ernaar vroegen vertelde Afele schoorvoetend en enigszins alsof het een trivialiteit betrof, dat hij jarenlang ambassadeur voor Tuvalu in de VS en bij de Verenigde Naties was.
Al die tijd woonde hij met zijn gezin in Manhattan en Washington DC en nu, gepensioneerd, wilde hij niets anders meer dan op dit eenzame eilandje zijn. De wereld kon hem gestolen worden.
Hij was niet gedesillusioneerd, hij had het paradijs opnieuw ontdekt.
De volgende dag kwamen er meer gasten op het eiland. Twee families met hun kinderen. De moeders hielpen Lita in de keuken, de kinderen speelden. De vaders zaten de hele middag in het water en hielden een opblaasboot boven zich voor de schaduw.
Toen het eenmaal laag water was geworden stonden de twee omvangrijke heren op en liepen naar een plek waar, ook bij eb, voldoende water was om te kunnen zwemmen. Hoewel, zwemmen ... De meeste Tuvaluanen dobberen eigenlijk meer. Uren achtereen kon je ze in het warme water zien dobberen, lange gesprekken voerend met dobbergenoten, of eenzaam naar de horizon turend.
Ook wij lieten ons op de lome golfslag heen en weer wiegen. De twee zwaargewichten dobberden onze kant op en stelden zich aan ons voor. Eén van hen bleek dé specialist in Tuvalu te zijn als het om klimaatveranderingsproblematiek ging. De ander was zijn neef. Gevieren dobberden we in het lauwe water van de lagune terwijl we de hot topics van de lokale milieupolitiek doornamen.
"Neem nu het volgende simpele voorbeeld. Op Funafuti heb je vast wel gezien dat op diverse plaatsen de kustlijn wordt versterkt en verhoogd. Daarvoor is elders in de lagune zand afgegraven. Maar hier op Mulitefala heeft dat als gevolg dat het laatste jaar het strand voor de helft is verdwenen. De dynamiek van het water is onvoldoende bestudeerd. Er is té ondoordacht en vooral te snel, te paniekerig, gehandeld."
Hij dompelde zijn hoofd even onder water en vervolgde zijn relaas terwijl hij de druppels van zijn gezicht veegde.
"We moeten alles in het werk stellen om ons volk zo lang mogelijk in Tuvalu te kunnen laten wonen. Maar wel goed overwogen, duurzaam en zoveel mogelijk met eigen middelen. Land aankopen in Fiji, zoals buurland Kiribati dat met hetzelfde probleem kampt, onlangs heeft gedaan om mensen eventueel te kunnen herhuisvesten op een veiligere, hogere, plek, is in Tuvalu geen optie.
"Then we'll loose our identity, our culture, and we'll become climate refugees. No, we won't give in. We'll fight. We'll be prepared. But we'll stay. When it comes, it comes."
Even later verontschuldigden beide mannen zich. Het einde van de dag kwam in zicht en ze moesten zich om hun gezinnen gaan bekommeren. Ze zwommen richting eiland en waadden het laatste stuk door het water terwijl ze in tweestemmige samenzang een prachtig, ongetwijfeld eeuwenoud Polynesisch lied inzetten. Op de achtergrond zette de zon in een fel rode gloed zijn weg naar de ondergang voort. We konden de gegrilde vis al ruiken.
Een bijzondere atlas:
2: Kiribati, 33 eilandjes in de Stille Zuidzee
6: Een vliegveld/dorpsplein op Tuvalu