Ronald van den Boogaard

Media (486)

Details: Categorie: Media (486); Gepubliceerd: 04 december 2021

Fabels rond Gutenberg en Lautje Coster

Als je -zoals ik- in Haarlem geboren en opgegroeid bent, ken je Laurens Janszoon Coster. Althans zijn standbeeld, want dat staat prominent in het centrum van de stad op de Grote Markt. Coster, die in Haarlem liefdevol Lautje wordt genoemd leefde in de vijftiende eeuw. In 1452 vond hij de boekdrukkunst uit.
Als je wat ouder wordt -laten we zeggen de middelbare schoolleeftijd- leer je dat dit een fabeltje is.
Sterker: je leert dat Laurens Janszoon Coster zelfs misschien niet eens bestaan heeft. Nee, de Duitser Johannes Gutenberg was de uitvinder van de boekdrukkunst. Hij vervaardigde in 1455 de bekende Gutenbergbijbel.

Maar ook die claim is dubieus. De boekdruk bestond al veel langer. Daarbij werd gebruik gemaakt van houtblokken. Gutenberg werd vooral bekend omdat hij het gebruik van losse letters introduceerde. Inderdaad een uitvinding van groot belang.

Het gaat hier over boekdrukkunst in Europa. Minder bekend is, dat die kunst in Korea al veel eerder beoefend werd. Dat is te horen in een podcast van mijn oud VPRO-collega Guido Spring, die nooit de waan van de dag volgt, maar bijvoorbeeld al jaren lang geïnteresseerd is in zowel Noord- als Zuid-Korea. Hij ging er ook diverse keren naartoe.

In zijn programma ‘’Korea’s boekdrukkunst en boekcultuur” gemaakt in opdracht van Korea Studies van de Universiteit Leiden, benadrukt Guido, dat in het land al in de vijftiende eeuw een eigen alfabet werd gemaakt in opdracht van de koning. En zo’n honderd jaar voor Gutenberg in 1377 werd een boek gedrukt met Boeddhistische teksten. Daarbij werd gebruik gemaakt van losse metalen typen.

Guido spreekt uitvoerig met Boudewijn Walraven, emeritus hoogleraar Koreaanse taal en letterkunde. Walraven noemt de eer voor Gutenberg in feite een Eurocentrische visie en memoreert dat Coster ‘’nota bene een standbeeld ’’ heeft gekregen.

Ze gaan ook naar het Hamelhuis in Gorinchem. Daar is een museum ingericht voor Hendrick Hamel, een in Nederland vrijwel onbekende zeevaarder, die daarentegen in Korea heel bekend is

Dat komt zo.
Hamel was boekhouder aan boord van het VOC-schip De Sperwer, dat in 1623 schipbreuk leed voor de kust van Korea. In totaal 36 bemanningsleden overleefden de ramp. Zij werden gevangen genomen. Hendrick Hamel zou er dertien jaar blijven. Hij leerde de taal en schreef een boek over een aantal aspecten van de Koreaanse samenleving o.a. de boekdrukkunst. Ook in Korea heeft Hamel een museum gekregen.

Luister HIER naar de podcast van Guido Spring

Hendrick Hamel te Gorinchem

Details: Categorie: Media (486); Gepubliceerd: 16 november 2021

Action, Action, Action

(Door Els Smit, journalist te Rotterdam)

Zaterdagochtend vroeg griepprik gehaald. Meteen maar door naar het winkelcentrum. Daar was het ook al zo druk. ‘Action, Action, Action’. In de smalle doorgang naast de buurtsuper stond een kraampje. Er in een man met een pofmuts met een grote pluimveer erop en vieze, zwarte vegen in z’n gezicht. Een schattig jongetje gaf hem stralend een mooi gekleurde tekening. Helemaal zelf gemaakt. Daar was de man met de zwarte vegen blij mee, zei hij in plat Rotterdams.
Naast de veer op zijn hoofd hing een luidspreker. Hiphop. ‘Sinterkláás’, blèrde een mannetje vanuit de luidspreker. En na enig ruim bemeten instrumentaal gehiphop nog eens: ‘Sinterkláás’ en daarna: ‘Marsepéin!’. Daar was over nagedacht, dat hoorde je zo.

Ik moest opeens uit de weg springen. Er kwam een winkelcentrum-treintje aan. Een hardplastic ogende locomotief met digitale fuut-fuut en zeven wagentjes netjes op een rijtje. Ze reden langs de Etos, het Trekpleister, het Kruidvat, de Jumbo, de AH en natuurlijk de Action, Action, Action. In de wagonnetjes voornamelijk driedubbel gevouwen vaders die het koud hadden, ernaast kindergezichtjes met daarop de verwachting dat het vast heel gauw heel leuk zou worden. Moest denken aan Toon Hermans: ‘Dus het was ook nog een treintje van niks.’

Op weg naar de parkeerplaats hoorde ik vanuit de verte opeens een ongetwijfeld ook door de winkeliersvereniging ingehuurde hoempa. Ze speelden meende ik te horen een zó oud melodietje. ‘Zachtjes gaan de paardenvoetjes.’ En toen moest ik even inhouden voor een me tegemoetkomende oudere meneer, een klein meisje aan de hand. Hij liep wat mee te neuriën en opeens zong hij: ‘Trippeltrippeltrippeltrap, het is het paard van Sinterklaasje.’ Het meisje keek naar hem. En hij knikte.

Meer van Els:

Toonder, Peter and Me

Voetbalvrouwen

Alles voor een glimlach

Jared Sacks & Anna Fedorova

Een geestige man

Annie M.G.Schmidt signeert

Ons kent ons

Details: Categorie: Media (486); Gepubliceerd: 02 november 2021

Van het ene feest naar het andere

(Door Els Smit, journalist te Rotterdam)

‘Is het al Kerst?’ vergoelijkt de Action de vroege introductie van zijn kerstassortiment. Want september ís vroeg voor engelenhaar en het kindje in de kribbe. Maar je laat je toch verleiden. Kom begin november en je mag blij zijn als er nog één kale slinger op voorraad is. En zo zit de stemming er al vroeg in.

Geen wonder dat er dan af en toe flarden van koninklijke kersttoespraken in je hoofd terugkomen. ‘We leven van het ene feest naar het andere’, zei Beatrix ooit en dat was lang voordat het woord hype gemeengoed was. Ze zei ook eens: ‘We moeten er aan wennen dat Nederland niet meer van ons is.’
Het moeten andere tijden zijn geweest, want ze werd niet verdreven van de troon, majesteit werd niet digitaal naar de galg gesleept en haatmail bestond nog niet. Er bestond trouwens helemaal geen mail. Maar om Herman van Veen vrij te citeren: Hilversum 3 bestond al wel. Daar werden weliswaar veel Engelstalige platen gedraaid, maar de Nederlandse taal werd, in het algemeen althans, in ere gehouden.
Want Nederland was van ons allemaal en ons kende ons. Dus waren er ook naamgrapjes over Nederlandse artiesten en iedereen begreep dan over wie het ging. De operazangeres Cora Canne Meijer heette in de volksmond al gauw: ‘Cora kannie wijer’. In politiek Den Haag (en al snel daarbuiten) stond journaliste Alice Oppenheim hier en daar bekend als ‘Alie Soppenheim’. En menig popredacteur afficheerde zangeres Anita Meijer ten burele al of niet met een knipoog als ‘Annie Temeier’.

De radio

Op de radio kon dat soort grappen natuurlijk (nog) niet. Maar er werd af en toe wel gestoeid met taal. Toen Rob de Nijs in 1985 zijn geluk beproefde bij wéér eens een ander genre zong hij op zijn album ‘Pur Sang’: ‘Laat alles wat ademt in vrede bestaan’. Bij de toen rebelse VPRO werd dat meteen: ‘Laat alles wat aanbrandt in vredesnaam staan’.

TROS-coryfee Tom Mulder wist zeker dat Olivia Newton John’s 1981-hit ‘Physical’ in het Nederlands ‘Vissenkop’ heette.

Maar ere wie ere toekomt: de hoofdprijs in dit verband gaat naar een begenadigde Radio 3 discjockey. Ik meen dat het Daniël Dekker was, maar wie het beter weet moet het zeggen. Hem moest iets van het hart over de Nederlandse versie van Leonard Cohen’s ‘Suzanne’ (‘neemt je mee naar een bank aan het water’).
Herman van Veen zong het, al in 1969 overigens, in de vertaling van Rob Crispijn. Er zit veel ‘Jezus’ in dat lied en ook veel ‘lijden’ en uiteraard veel Suzanne en op een gegeven moment heeft Herman het niet meer en weet hij zeker: ‘En de meeuwen in de lucht lijken net verdwaalde stippen’. Nu was Van Veen altijd al voornamelijk voor zichzelf helemaal duidelijk. Dus begreep ik Daniël Dekker zo goed dat hij had verstaan ‘En de meeuwen in de lucht lijken net verdwaalde kippen’.

Nóg kan ik het lied niet met droge ogen aanhoren.

Meer van Els:

Toonder, Peter and Me

Voetbalvrouwen

Alles voor een glimlach

Jared Sacks & Anna Fedorova

Een geestige man

Annie M.G.Schmidt signeert

Details: Categorie: Media (486); Gepubliceerd: 25 oktober 2021

Een oktoberavond in 1987

(Door Els Smit, journalist te Rotterdam)

Er is altijd een reden, en gezien haar grote oeuvre, altijd een aanleiding om Annie M.G. Schmidt te herdenken. Bovendien is het herfst: allemaal terugkijken dus én troost putten uit veel moois dat was.
In 1971, 50 jaar geleden, verscheen Annie Schmidt’s inmiddels ook al weer klassieke kinderboek ‘Pluk van de Petteflet’.
Een fragment hieruit om meteen weer thuis te raken:

Ei:

‘Hebt u niet een vogeltje dat een vreemd ei wil uitbroeden?’ vroeg hij.
Mevrouw de Vries keek naar het ei.
‘Ik ben bang dat geen enkele vogel het wil uitbroeden’, zei ze.
‘Wacht even; , zei meneer de Vries. ‘Ik heb een idee. Als we het zélf eens deden?’
‘Wou jij drie weken op een ei gaan zitten?’ vroeg mevrouw de Vries.

De Bijenkorf Rotterdam

Op een oktoberavond in 1987 kwam Annie Schmidt, toen 76, naar De Bijenkorf in Rotterdam om haar boeken te signeren. Ze kon al slecht zien. Maar ze paarde dat onverminderd aan scherp inzicht.
In die tijd maakte ik voor Het Vrije Volk in Rotterdam wekelijks een eigen pagina. Ik was welkom bij de sessie.

Annie is in het antraciet: colbertje, pantalon, een oudroze gestreepte blouse, zwarte lakschoenen. Ze is samen met illustratrice Fiep Westendorp die, onder veel meer, de iconische tekeningen maakte bij Annie’s reeks Jip en Janneke. Fiep en Annie maken samen een tournee langs de Bijenkorfvestigingen van Nederland.

Telkens is er veel volk.
En er zijn boeketten, zelfs een enkele roos en er zijn kindertekeningen.

‘Dit heb ik al als een kerstcadeau gekocht’, zegt een mevrouw, een Jip en Janneke-boek in de hand.
‘Voor de Kerst?’ zegt Annie, ‘Sinterklaas, daar doe je niet aan?’
‘Nee, nee’, zegt de mevrouw.
‘O, nou ja, Kerst is óók leuk’, zegt Annie.

Mensen stellen er prijs op als Annie hun (klein)kind met naam vermeldt. En dat doet ze. “Voor Babs en Stance”, “voor “Jens”, “voor Cyriel”, “voor Vincent”, “voor Wilmiene”, “voor Gyonne”.
‘Voor wié?’, vraagt Annie.
‘Voor Gyonne’, zegt de moeder. ‘Dat spel je G-Y-O-N-N-E.’

Fiep Westendorp kijkt even opzij: ‘Annie zegt wel eens: kunnen jullie kinderen weer niet gewoon Jan en Piet heten? Gisteren in Arnhem hadden we een Bjørn. Het moest in de Noorse spelling, dus met zo’n streepje door de o. Ik heb maar even gevraagd of het streepje van links naar rechts of van rechts naar links door de o moest.’

Paul!

En daar is Paul, toch al gauw zes jaar.
‘Ik ben Paul’, zegt Paul.
‘Dag Paul’, zegt Annie.
‘En dat schrijf je met een P en dan een A en … .’
‘Ho, ho, niet zo vlug’, zegt Annie, ‘een P en een A en dan … ?’
‘Een U’, zegt Paul met engelengeduld, ‘en dan een L.’
‘PAUL’, concludeert Annie, ‘is het zo goed?’
Zo is het goed’, zegt Paul.
‘Fijn’, zegt Annie en ze zet een uitroepteken achter Paul.
‘Dat heb je nog niet gehad op school’, zegt de vader van Paul. ‘Dat uitroepteken moet je nog leren.’
‘Dat uitroepteken’, zegt Annie, ‘zal hij zijn leven lang houden.’