Details

Categorie: Poëzie (350)

Gepubliceerd: 17 februari 2016

Geloofsgenoten & feestgangers

Lang hebben critici & lezers gedacht dat J.J.Slauerhoff in onderstaand gedicht afrekent met kerkgangers, gelovigen en strenge voorgangers. Niemand stelde zich de vraag, waarom de mensen uitgerekend op vrijdagavond naar de kerk gaan om daar als het allemaal voorbij is een portie kaas met mosterd te nuttigen.
      Maar achteraf begreep iedereen het, waarna sommige critici beweerden het altijd al gedacht te hebben. Het was Simon Vestdijk, die ze uit de droom hielp. Dit gedicht gaat helemaal niet over gelovigen of kerkgangers, maar Slauerhoff bedoelt hier de leden van de Amsterdamse studentenvereniging USA (Unitas Studiosorum Amstelodamensium).
      Zowel Slauerhoff als Vestdijk waren daar in hun studiejaren lid van. Net als bijvoorbeeld -volgens Wikipedia- Hedy d’Ancona, Piet Dankert, Cas Enklaar, Joris Luyendijk, Pim de la Parra, Herman Pleij. Jef Rademakers, Han Reiziger, Uri Rosenthal, Gerard Spong, Henk Vonhoff en Willem Wilmink.

Van J.J.Slauerhoff

Rijks HBS Leeuwarden

Slauerhoff en Vestdijk kenden elkaar al van de middelbare school.

Op deze foto uit 1916 van de Rijks HBS in Leeuwarden staan zij beiden.

Vestdijk op de achterste rij , tweede van links. Slauerhoff onderaan helemaal rechts. 

Klik HIER voor alle ZoekPoëzie

©2016 Ronald van den Boogaard

Details

Categorie: Poëzie (350)

Gepubliceerd: 09 februari 2016

Liefde & geluk

In de vroege jaren zeventig van de vorige eeuw, werd ik binnenlandredacteur bij de Volkskrant met als standplaats Rotterdam. Het kantoortje was gevestigd aan de Nieuwe Binnenweg in het centrum van de stad. Vlakbij waren filmtheater De Lantaren, het popcentrum Eksit en café Hoboken. Ik ging wonen in een nieuwbouwwijk te Oud-Beijerland tussen diverse leden van het Rotterdams Philharmonisch Orkest. Daar heerste onder leiding van Edo de Waard een streng regime.
Als je te oud was, vloog je eruit. Muziek is Topsport. Mijn bijna-buurman, een hoornist met vele jaren ervaring werd er namelijk zomaar uitgegooid.

Dit kwam allemaal weer boven, toen ik op mijn blog de volgende reactie kreeg van
Frans Rooijakkers:

Gedicht op muur

Tijd: 1970 of daaromtrent.
Lokatie: herentoilet Eksit Rotterdam

In een cafetaria
Op een hoge kruk
Vond ik bij huzarensla
Liefde en geluk

Knap als je zo’n versje na een jaar of 46 nog kunt reproduceren. Zelf ben ik menigmaal in dat toilet geweest, want er gebeurden leuke dingen in Eksit, de Rotterdamse tegenhanger van Paradiso Amsterdam. Er waren in die jaren ondermeer optredens van de Sex Pistols, U2, The Police en Tom Waits. Maar er waren ook theatervoorstellingen (tejater!) en poëzieavonden.
      Ik moest me af en toe overigens wel verantwoorden, want de Volkskrant werd in Rotterdam nou eenmaal beschouwd als een Amsterdamse krant en dat was -en is- voor nogal wat Rotterdammers een arrogante, bevoorrechte stad.
      Gelukkig voor lang niet iedereen, want Rotterdam bleek in die jaren niet alleen de grootste havenstad van de wereld en een stad van werkers en aanpakkers, maar ook een stad waar de cultuur een steeds grotere rol ging spelen. Eksit was in 1969 geopend, het kleinste metrolijntje ter wereld was in 1968 zonder noemenswaardige problemen voltooid, het prachtige Popfestival Stamping Ground Kralingen was in 1970 een groot succes geweest, Poëtry International was in 1970 begonnen, Feyenoord veroverde in datzelfde jaar de Europa-Cup, in 1972 was er in De Lantaren voor ’t eerst Film International en burgemeester Thomassen verleende tot grote ergernis van bijvoorbeeld Wim Kan de Erasmuspenning aan keizer Hirohito van Japan.

‘’Wat nou Amsterdamse arrogantie’’, zei ik dan als er weer eens minderwaardigheidsgevoelens opspeelden. ‘’Kijk eens om je heen wat hier allemaal gebeurt. En kijk dan eens naar steden als Amsterdam, Den Haag, Utrecht en Groningen, die veel meer overheidsgeld voor de kunsten krijgen’’.

©2016 Ronald van den Boogaard

Details

Categorie: Poëzie (350)

Gepubliceerd: 05 februari 2016

Grenadierstrasse Berlijn

-Het is maar tien uur sporen naar Berlijn.
      Eén van de bekendste dichtregels uit de Nederlandse poëzie. Slot van het gedicht Pogrom van Ed. Hoornik. Geschreven op 12 november 1938 te Amsterdam, nadat in Duitsland in de nacht van 9 op 10 november de Reichskristallnacht had plaatsgevonden.
      Lees eerst het gedicht en dan zal ik uitleggen waar de Grenadierstraat was, wat er mee aan de hand was en waarom die straat niet meer bestaat.

Van Ed Hoornik

Pogrom

Is dat de maan, die naar het laatste kwartier gaat,
of een gelaat, omspeeld door walm en vlam?
Waar is Berlijn en waar de Grenadierstraat?
-Wat deed de jongen, toen de bende kwam?

Is dat zijn schim, die daar voor de rivier staat,
is dit het water, dat hem tot zich nam,
is hier de Spree, en daar de Grenadierstraat?
-Het is de Amstel, het is Amsterdam.

Op ’t Rembrandtplein gaan de lantarens branden.
Over de daken sproeit een lichtfontein.
-Ik druk mijn nagels dieper in mijn handen.

De Jodenbreestraat is een diep ravijn.
Een korte schreeuw weerkaatst tussen de wanden.
-Het is maar tien uur sporen naar Berlijn.  

De Grenadierstrasse werd zo genoemd, omdat er sinds de zeventiende eeuw soldaten waren gelegerd. Net als in de parallel lopende Dragoonerstrasse.
      In de eerste helft van de twintigste eeuw kwamen veel voortvluchtige Oost-Europeanen (vooral Polen) naar Berlijn. Zij vestigden zich in en rond deze straten, waardoor het een wijk in Oost-Berlijn werd met veel joodse winkels en synagoges. Er ontstond een religieus en cultureel centrum.
      Al begin 1938 werd een groot aantal Polen uit die wijk verbannen en terug naar de grens gestuurd. Daar werden ze geweigerd, waardoor ze in feite statenloos werden.
      In de Kristallnacht werden in Duitsland zo’n 1500 tot 2000 synagoges in brand gestoken. Woonhuizen van Joden, winkels, scholen en warenhuizen werden vernield, begraafplaatsen verruïneerd. In die bewuste nacht werden 400 Joden vermoord of tot zelfmoord gedreven.
      Na de oorlog lagen beide straten vanaf 1949 in de DDR. Reden waarom de straten een andere naam kregen. De Grenadierstrasse werd de Almstadtstrasse (naar de communist Bernhard Almstadt) en de Dragoonerstrasse werd de Max Beerstrasse, naar Max Beer de Marxist.

Ed Hoornik (1910-1970) was journalist, dichter en romancier. Hij dook onder in 1942. Zijn werk werd verboden. In augustus 1943 werd hij gearresteerd en overgebracht naar Kamp Vught. In mei 1944 kwam hij in het concentratiekamp Dachau terecht, waar hij op 29 april 1945 door de Amerikanen werd bevrijd.

 Klik HIER voor alle ZoekPoëzie

Details

Categorie: Poëzie (350)

Gepubliceerd: 13 januari 2016

Het galgewapen te Indonesië

In 1969 vertelde de psycholoog Joop Hueting in het VARA actualiteitenprogramma Achter het Nieuws over misdaden, die Nederlanders gepleegd hadden tijdens de zogeheten politionele acties tussen 1946 en 1950 in Indonesië. Geen incidenten volgens hem, maar stelselmatige martelingen en moordpartijen.
      Hij en eindredacteur Herman Wigbold werden door een deel van de natie onder aanvoering van De Telegraaf weggezet als ophitsers en landverraders.
      Het was niet de eerste keer, dat die berichten opdoken en Hueting had zijn verhaal al gedaan in Vrij Nederland. Maar het was wel de eerste keer dat dit leidde tot ongeloof en grootschalige volkswoede. Opwinding was er ook al eens geweest rond Poncke Princen, een Nederlandse soldaat, die niet alleen deserteerde, maar overliep naar het Indonesische leger om tegen de Nederlanders te vechten.
      Omdat ik in 1995 in Indonesië een Marathon-interview met Princen maakte, heb ik inzicht gekregen in de walgelijke scheldpartijen en doodverwensingen, die deze man in de loop der jaren over zich heengestort kreeg.

      Opwinding was er eind jaren twintig van de vorige eeuw nauwelijks, toen Jef Last het Nederlands koloniale bewind in Indonesië al aan de kaak stelde in zijn vlammende gedicht Het galgewapen. (Zeventig jaar nadat Multatuli dat al in zijn Max Havelaar had gedaan). Digoel was een strafkamp in Nieuw-Guinea, waar Indonesische communisten en nationalisten vanaf 1928 geïnterneerd werden. Het gaat zo:

Van Jef Last

Het galgewapen

Moord is het woord van de heerser
En moord is de zin van zijn wet,
Een galg heeft hij zich als zijn wapen
in Nederlands-Indië gezet.

Zes lijken tooien de galg reeds
En ieder dier lijken verbeeldt
Een gunst der genadige heersers,
Waar Indië mee werd bedeeld.

Zo het eerste lijk men ziet stijgen,
Zo steeg ook de Hollandse macht,
Toen het edele Hollandse leger
De Indische vrouw heeft verkracht.

Zo het tweede lijk daar omhoog gaat
Zo gingen de vlammen omhoog
Toen de brand, dien de Hollanders stichtten
De Inlandse kampong doorvloog.

Zo het derde lijk daar omhoog gaat.
Zo steeg ook het beursdividend,
Toen de Inlander eenmaal door slagen
Aan het lot van den slaaf was gewend.

Zo het vierde lijk daar omhoog gaat,
Zo stegen de honger en nood,
Toen de ondervoede bevolking
ten prooi viel aan ziekte en dood.

Zo dat vijfde lijk daar omhoog gaat,
Zo steeg de onmenselijkheid.
Toen de duizenden die zich verzetten
Naar de Digoel werden geleid.

Maar zo ’t zesde lijk daar omhoog gaat,
Zo stijgt vlammend op het verzet.
En breekt straks de macht van den heerser
En breekt zijn onmenslijke wet.

Moord is het woord van den heerser
En moord is de zin van zijn wet,
Toen de laaiende vaan van den opstand
Door den slaaf in zijn plaats wordt gezet.

 
Klik HIER voor alle ZoekPoëzie

                                                             ©2016 Ronald van den Boogaard