Details

Hoofdcategorie: Nieuwe woorden (111)

Categorie: Nieuwe woorden

Gepubliceerd: 08 januari 2010

BLOGBLOCKS & STASIKASTJES

Minarettenverbod

Hét woord van 2009 was natuurlijk minarettenverbod. Het besluit van die rare Zwitsers was er ineens; het ging de hele wereld over en blijft ook de komende jaren actueel. Het was er pas nadat het genootschap Onze Taal op een congres in november het woord twitteren verkoos als beste van het jaar 2009..

Minarettenverbod bestond al toen Van Dale ontvrienden tot woord van het jaar uitriep en ook Ewoud Sanders noemt het woord niet in zijn jaarlijkse lijst in NRC-Handelsblad.

Alleen de Neue Zürcher Zeitung had het in de gaten. Daar werd Minarettverbot tot Zwitsers woord van het jaar uitgeroepen. De jury meende dat dit woord net als ooit Müesli een mooi exportartikel is.

Taalkliniek

Ik kreeg een leuke reactie van een in Nederland gekend taalkundige als Jan Kuitenbrouwer:

‘Ik geniet van je nieuwe woorden. Verreweg het beste dat het web op dit vlak te bieden heeft‘.

Jan schreef in 1987 zijn bestseller Turbotaal. Een leuk boekje dat vooral onder jongeren zeer populair was. Ik word daarin ook geciteerd met het inderdaad nogal sullige pleonasme: ’ongeveer net zoiets als’. Of is dit een tautologie?
      Hoe dan ook: het bezorgde mij zeer kortstondige roem op de middelbare school van mijn kinderen.

Jan Kuitenbrouwer is tegenwoordig op tal van bijeenkomsten als taaldeskundige aanwezig, treedt op voor radio en televisie, schrijft columns en is nu ook beheerder van De Taalkliniek, een organisatie in oprichting die ondermeer workshops voor journalisten gaat houden.

Stasikastje

Minister Eurlings van Verkeer krijgt het rekeningrijden er misschien wel door. Daarvoor moet in iedere auto een kastje worden geplaatst, dat de gereden kilometers registreert. Een plan dat enerzijds grote waardering kreeg -eindelijk wordt er iets aan de files gedaan- en anderzijds zeer grote kritiek ondervond, vooral van De Telegraaf & de VVD -‘automobilisten worden hier uitiendelijk toch de dupe van‘- .

Ook de privacy zou worden aangetast, want de overheid zou voortdurend op de hoogte worden gehouden van onze ’verplaatsingen’. Het meest ver ging NRC-Handelsblad columnist Afshin Ellian, die het apparaat een Stasikastje noemde. Een woord dat is afgeleid van het voormalige Ministerium für Staatssicherheit, de Oost-Duitse Inlichtingendienst.

Verklikkerkastje ben ik ook tegengekomen.

Maar een echt goed woord voor dit kilometerkastje is er volgens mij nog niet.

Ik houd mij aanbevolen.

Blogblock

Anne Frid de Vries (Te Gast 14) is een Nederlander, die in Israël woont. Hij heeft een professionele en zeer uitvoerige weblog en is gespecialiseerd in podcasts. Anne schrijft in het Engels en in het Nederlands -soms ook Hebreeuws- en heeft lezers uit de hele wereld.

Maar de laatste tijd wil het niet erg meer vlotten. Hij heeft -zoals hij eerlijk toegeeft- last van een blogblock.

Dat is jammer, maar het heeft wel dit mooi allitererende woord opgeleverd.

En met zijn blog komt het ook wel weer goed.

Soepfiets

Mijn vriend Ton van der Graaf (Te Gast 19) attendeerde mij op het woord soepfiets.

In Groningen gaat het Leger des Heils er in deze barre dagen op uit om daklozen een kop soep te geven.

Die soep wordt vervoerd in een bak voor op een fiets.
De soepfiets is in korte tijd nogal populair geworden.

Zoutkaartje

Nog meer weervondsten. Op tal van plaatsen is een zoutgebrek ontstaan. Diverse gemeenten hebben hun noodvoorraden al aangesproken. De NS moet voortdurend de dienstregeling aanpassen. Op sommige trajecten reden deze week gedurende bepaalde periodes helemaal geen treinen meer, op andere trajecten werden veel minder treinen ingezet. De NS kwam wel met een nieuwtje: het zoutkaartje. Als je buiten de spitsuren reist krijg je veertig procent korting.   

Zwartspaardersprofiel

Dit woord werd eind vorig jaar nogal eens gebruikt door staatssecretaris Jan Kees de Jager van Financiën. Het vorig jaar meldden zich namelijk 5700 zogenaamde inkeerders, mensen met zwart geld op buitenlandse banken. Ze hadden voor een totaal van 1.6 miljard Euro aan zwart geld

De mensen kwamen uit de kast, omdat ze alleen achterstallige belasting moesten betalen , maar geen boete zouden krijgen als ze zich voor 1 januari meldden. De kans op ontdekking was namelijk behoorlijk groot geworden, omdat onze staatssecretaris met bijna dertig belastingparadijzen interessante verdragen had gesloten om het bankgeheim op te heffen. Daardoor beschikte de Jager inmiddels over een duidelijk zwartspaardersprofiel.

Rijbier

Van Chawa Aronson kreeg ik deze suggestie voor de naam van alcoholvrij bier.

Dat lijkt mij een zeer bruikbaar woord, dat zich bovendien goed leent voor slagzinnen.

Wat te denken van:

Een rijbiertje pleziert je (of)

Vier met rijbier uw plezier

Ritje vinken rijbier drinken

Bob is hier met dank aan ‘t rijbier

Een rijbiertje op tijd bespaart u later spijt

Vegapolis

Een initiatief van Agis zorgverzekeringen. Vegetariërs en -zoals zij dat noemen- vleesverlaters krijgen kortingen op hun basisverzekering. Het gaat hier om een collectieve verzekering. Een opportunistisch en tijdgebonden stuntje natuurlijk en niet ingegeven door edele motieven. Want wie gaat dit controleren?

De nieuwe vleesverlaters krijgen bovendien een cadeaubon van 100 Euro, die zij mogen besteden bij de vegetarische slager.

BIJ DE WAT?

JUIST!

BIJ DE VEGETARISCHE SLAGER.

Pontonhula 2

In Nieuwe woorden 43 schreef ik over de pontonhula van Peter Paalvast.

Ik kreeg van hem de volgende reactie:

Beste Ronald,

De inspiratie voor de ponton- en paalhula's kwam voort uit mijn ervaringen met allerlei substraten die ik in het verleden in de haven heb opgehangen om te kijken wat er zoal op ging groeien, hangcultures in Bretange en paalmosselculturen nabij Cap Griz Nez. Mijn drijfveer om te kiezen voor hula's als naam voor de touwstructuren was de fantastische muziek van Gabby Pahinui (en zijn zonen). Mijn eigen naam had geen invloed op de naamgeving, maar die heb ik nu eenmaal. Overigens komt deze in een havengebied wel van pas. Gekscherend roept men wel eens " hé Houme", maar ik zal niet de enige met deze achternaam zijn die dit overkomt.

Watpdoelrnedlenads

Grapje. In Media 37 schreef ik een stukje over het Poldernederlands van Susan Smit.
Uitvinder van dat woord is Jan Stroop, die ik ooit voor de radio over dit begrip interviewde.
Van hem ontving ik de volgende reactie met een enigszins cryptisch eind..

Beste Ronald,

Nu pas kom ik bij toeval op je website en ik zie daar die bladzijde over het Poldernederlands en ik constateer dat ik het met alles wat je schrijft o.a.  je observaties, volledig eens ben.
      Ik herinner me ons interview nog heel goed en met genoegen, want je gaf me toen alle tijd.

Vriendelijke groet

Jan Stroop
tel vast dat alles watpdoelrnedlenads

Emiraatbuur

Dubai, één van de zeven Emiraten, is failliet. Deze week werd daar de veruit hoogste erectietoren ter wereld geopend -de Burj Khalifa; 828 meter hoog- en eerder dit jaar werd een zo mogelijk nog megalomaner project stilgelegd; de bouw van drie opgespoten palmeilanden. Dubai heeft in tegenstelling tot een aantal omringende emiraten en landen nauwelijks olie en werkte als een soort durfinvesteerder. Abu Dhabi een buuremiraat dat heel veel olie heeft, is nu te hulp geschoten. Misschien dat al die mannetjes daar nu ophouden met hun treurige objecten. Het plan om een toren te bouwen van een kilometer hoog is inmiddels ook al van de baan.

Details

Hoofdcategorie: Nieuwe woorden (111)

Categorie: Nieuwe woorden

Gepubliceerd: 24 november 2009

Subhypes & woordkramerij

Mengelmens

Ik ben in gesprek met een eloquente kennis, die ineens het woord mengelmens laat vallen. Het gaat over een Nederlander met een Turkse achtergrond.
‘Mooi woord’ denk ik.
Als ik vraag of zij dat zelf verzonnen heeft komt een verrassende verklaring.

Het was in januari 2006, toen zij het literatuurfestival Winternachten bijwoonde.
Daar werd de schrijver en beeldend kunstenaar Henk van Woerden herdacht.
De Zuid-Afrikaanse schrijver Breyten Breytenbach noemde Van Woerden toen een mengelmens.
Dat was namelijk niet alleen een dubbeltalent, maar ook nog eens iemand die in Nederland werd geboren en op 9-jarige leeftijd met zijn ouders naar Zuid-Afrika emigreerde.

Subhype

Eén van mijn favoriete columnisten is Bert Wagendorp van de Volkskrant.
Alert, vaak verrassend en een goede pen.
Bert stopte er ruim twee jaar geleden mee om zijn e-mail adres onder zijn stukjes te zetten.

Te veel gezeik en teveel scheldpartijen. Zoiets.

Schelden en vuilspuiten op Internet  is een hype.

Bovendien een hype, die ik niet zo snel zie verdwijnen.

Bert Wagendorp schrijft in één van zijn laatste columns over het verschijnsel hype.
Iemand roept wat, de pers stort zich erop en er ontstaat een hypeje. Even later is iedereen dat vergeten, want er is weer een nieuwe hype ontstaan.
Nog korter zodat we volgens hem kunnen spreken van een subhype.

Woordkramerij

Ik kreeg een reactie van Lia Verhaar. Zij wees mij op het Belgische Radio Klara waar ze een rubriek hebben voor ‘Woorden die Moeder De Taal vergat te baren’.
Luisteraars kunnen woorden verzinnen en ’bekende’ Vlamingen geven daar dan weer commentaar op.

Er was natuurlijk ook een verkiezing.
De luisteraars kozen het woord memopauze. Een Nederlandstalig alternatief voor blackout.

Een vakjury koos voor het woord wegwee als antoniem voor heimwee.

Ga hier naar toe voor een volledige lijst ’hiaatzoekers’.

Muziekte

Lia Verhaar is overigens al sinds 1995 voorzitter van de stichting BAM (Bestrijding Akoestische Milieuvervuiling).

Haar motto: Stop de Muziekte.

Mooi woord.

Mij is volkomen duidelijk wat zij bedoelt.

Twitteren

Het genootschap Onze Taal hield een congres.
Daar koos men twitteren tot het mooiste nieuwe woord van 2009.

Weinig verrassend was mijn eerste reactie.
Twitteren is een inmiddels ingeburgerd en veel gebruikt woord.
En daarom is het juist een heel goede keus.

Twitteren kreeg dit jaar vooral bekendheid toen in februari een vliegtuig van Turkish Airlines bij Schiphol neerstortte.
Men twitterde wat af toen.

Vorig jaar hield het Genootschap een Internetverkiezing.

Toen werd het treurige woord swaffelen gekozen. (Iets raars doen met het mannelijk geslachtsdeel).
Daar waren ze niet zo blij mee.
Vandaar dat zij nu alleen de congresgangers lieten kiezen.
Dat is beschaafd volk.

Wisten ze vrijwel zeker dat het afschuwelijke Wilderswoord kopvoddentax niet gekozen zou worden.

Prostitueeklant

In normaal taalgebruik heet dit hoerenloper.
Maar de gemeente Amsterdam heeft een panel opgericht waar klanten van prostituees wantoestanden in de prostitutie kunnen melden.
Gedwongen prostitutie bijvoorbeeld of minderjarigen.

De gemeente richt zich tot ‘prostitueeklanten’.

Ik denk niet dat dit een succes wordt.
Welke hoerenloper gaat nu melden dat hij betaald heeft voor sex met een minderjarige of met een ’sexslaafje’?

Werkwijntje

Van Lida Iburg ontving ik twee nieuwe woorden die zij in navolging van haar vriendin Edith regelmatig gebruikt:
Werkwijntje & groezelman.

Een werkwijntje is een excuus om wat te drinken als je aan het werk bent (Zonder wijntje gaat het minder goed) en een groezelman is een samentrekking van een griezel die een groezelig uiterlijk heeft.

Vaccintoeristen

De Mexicaanse griep heeft natuurlijk geleid tot een aantal nieuwe woorden.

Eerst dacht men dat ons inentingsbeleid zou kunnen leiden tot vaccintoerisme, omdat men in andere landen minder voortvarend te werk ging.

Toen waren er hysterici die gingen waarschuwen voor het vaccin en zo ontstond een zekere vaccinatieangst.

Gisteren, toen de kleine kindertjes aan de beurt waren vormden zich prikrijen.

Daar stonden mijn twee jongste kleinzoontjes ook tussen.

Jip (bijna 2) begon  te krijsen en Daan (4) wilde niet meewerken.

Maar het lukte uiteindelijk allemaal.  

's Avonds was de GGD tevreden over de prikopkomst

En verder kom men terecht op een zogeheten Bijwerkingenkantoor.

Details

Hoofdcategorie: Nieuwe woorden (111)

Categorie: Nieuwe woorden

Gepubliceerd: 03 november 2009

Schimmelviool & Melodiefabriek 

Mannenmagneet

Aleid Truijens schrijft iedere week een column in De Volkskrant. Dat zijn over het algemeen zeer leesbare doordachte stukjes. Vaak over onderwijs; vaak over jongeren. Soms schrijft zij over persoonlijke dingen. Over haar dochter van 22 jaar bijvoorbeeld.
Die krijgt tegenwoordig van mannen van alle leeftijden ‘hormoongestuurde’ blikken.
Het kind is een ware mannenmagneet.
Zelf voelt Aleid zich naast haar dochter inmiddels ‘een grauwe bol wol’.

Op het fotootje bij de column zien we overigens een niet onaantrekkelijke dame op rijpere  leeftijd.
Spijkerbroek, platte schoentjes, vorsende blik en een paars truitje met een voorzichtig decolleté.

Er is nog hoop voor Aleid, want ik zie dat bijvoorbeeld liever dan zo'n spichtig jong wicht.

Schimmelviool

Dr. Ir. J.M.M.J. Vogels uit Eindhoven houdt in de Volkskrant een pleidooi voor de zogeheten schimmelviool.
De bepalende factor voor de klank moet volgens hem de verhouding zijn tussen uitwijking en kracht van het hout. De klank kan verbeterd worden door het hout slapper te maken. Vroeger in de tijd van Stradivarius beschikte men door natuurlijke omstandigheden over zulk hout. Tegenwoordig haalt men er schimmel bij.

Rokzoomindicator

Hoofdredacteur Karlijn van Overbeek van het tijdschrift Quest braintainment (Media 31) werkte in een vorig leven voor een tijdschrift op de Amsterdamse beurs.
Een mannelijk collega maakte haar toen opmerkzaam op de rokzoomindicator.
Als de rokjes korter worden gaan de koersen omhoog.

Dit in tegenstelling tot de lipstickindicator.
Als de koersen omlaag gaan wordt er meer lipstick verkocht.
Als er namelijk wat minder geld te besteden is, blijven de dames toch aandacht besteden aan hun uiterlijk.

En lippenstift is dan lekker goedkoop.

Tekenfilmbloot

Filmrecensent Floortje Smit snijdt in de Volkskrant één van de volgens haar laatste taboes aan: tekenfilmbloot.

Aanleiding is een recent nummer van Playboy, waarop het beroemde tekenfilmfiguurtje Marge Simpson is afgebeeld.
Zittend op een stoeltje in de vorm van een Playboy Bunny.

Floortje Smit meent dat smaakvol bloot van beroemdheden niet meer zo goed werkt en bovendier duur is in krappe financiële tijden en dat zowel Playboy als The Simpsons deze opvallende publiciteit op dit moment goed kunnen gebruiken.

Lipsikje

In het blad Onze Taal van het genootschap Onze Taal staat een vermakelijke discussie over de naam van een klein sikje onder de lip en boven de kin. Een sikje zoals Frank Zappa had of heel lang geleden Michiel de Ruyter.

Columnist Joop van der Horst suggereerde ondersnor.
Een naam, die niet veel bijval krijgt.

De dikke van Dale geeft potverdommetje en mouche. Het Engelse soul patch wordt genoemd net als het Duitse Unterlippenbart.
Verder zijn er het zappaatje, de weinig subtiele kutschrobber en het gezochte soustache.

Veruit het mooiste woord komt van Mimi Polet uit Utrecht:

Lipsikje.

Dodentoerisme

Zwitserland heeft een liberale wetgeving op het gebied van hulp bij zelfmoord. In een aantal landen is die hulp strafbaar en in Engeland wordt het zelfs als moord aangemerkt.

Het gevolg is dat een toenemend aantal mensen naar Zwitserland gaat om zich met hulp van derden van het leven te beroven. Dit verschijnsel heet dodentoerisme.

Zwitserland heeft hier overigens schoon genoeg van en gaat zijn wetgeving aanpassen.

Wringvleugel

Wouter Klootwijk schrijft in NRC-Handelsblad over een nieuw oestermesje.
Hij constateert terecht, dat veel mensen moeite hebben met het soepel openen van een oester.

Vooral beginners steken eerder zichzelf open dan de schelp.

Chefkok Marcel Schouwenaar, die zelf in ruim zes minuten zo’n 50 oesters kan openen, vond er iets op.
Toen zijn eigen mes brak liet hij aan het handvat een soort vleugel zetten op de plek waar de duim op het staal rust. Met deze wringvleugel is de oester veel eenvoudiger te openen.

Melodiefabriek

Ik kreeg een reactie van Marco Raaphorst uit Den Haag. Hij is componist, spreker en organisator en heeft een bedrijf onder de mooie naam Melodiefabriek. Marco -‘Ik droom van muziek’- maakt iedere week een nieuw muziekstuk.

De naam bevalt me wel omdat componeren etc. altijd in verband wordt gebracht met creativiteit, inventiviteit en inspiratie.

Dat het ook gewoon een ambacht is, wordt nog wel eens minachtend ter zijde geschoven.

Portemonneedefensie

Pieter Hilhorst pleit in de Volkskrant voor de oprichting van een organisatie, die permanent alert is op nieuwe oplichtingspraktijken van financiële instellingen. Een radicale variant van de Consumentenbond; een gesubsidieerde actiegroep. Naar het voorbeeld van Milieudefensie zou deze club dan de naam Portemonneedefensie kunnen krijgen.

Glokalisering

Het gaat goed met het dialect in Nederland en Vlaanderen. In Brussel organiseerde de Nederlandse Taalunie hierover een debat. Jos Swanenberg is adviseur streektaal en in Tilburg bijzonder hoogleraar op dit gebied. Volgens hem bloeit het dialect op en is dat af te leiden uit een ontwikkeling die hij glokalisering noemt. In een samenleving namelijk waarin het gewoon is om de vleugels uit te slaan ontstaat een tegenbeweging die behoefte heeft aan iets eigens.

　

Details

Hoofdcategorie: Nieuwe woorden (111)

Categorie: Nieuwe woorden

Gepubliceerd: 11 september 2009

Vueltaal als Vaagtaal 

Regelweter

Het zeilmeisje Laura, dat het grootste komkomkommernieuws van het afgelopen decennium was, heeft gezorgd voor één van de mooiste nieuwe woorden van datzelfde decennium:

Regelweter.
     

Verzonnen door Ingmar Heytze, sportcolumnist in de Volkskrant en stadsdichter van Utrecht.
Alle mensen van alle overheden en andere instanties, die zich met dit meisje bemoeid hebben geeft hij deze naam.

Heytze:

‘Zeil voor je leven , Laura.
Kijk hoe ver je komt.
Zeil zo ver mogelijk weg van de regelweters‘.

Countrypunk en Mudcountry

Op Lowlands was een optreden van de The Baskery, een Zweedse meidengroep die een bijzonder soort country speelt.

Het zijn drie zussen.
Greta zingt en speelt de zessnarige banjo, Stella zingt en speelt op bas en Sunniva zingt en speelt akoestische gitaar.

De dames doen dat zeer professioneel en op geheel eigen wijze.
Soms lijkt het alsof ze hun instrumenten pijnigen met rauwe uithalen, maar het blijft harmonieus en soepel klinken.

Recensenten noemen dit countrypunk of banjopunk of mudcountry dan wel Killbilly.

Vaagtaal

Nanda Tulner wees mij op de site www.vaagtaal.nl
     Daar kan je stemmen op een woord of uitdrukking , dat ’de vaagste taal’ van het jaar 2009 is.
Volgens de organisatoren is vaagtaal het gebruik van woorden of uitdrukkingen die onduidelijk, dubbelzinnig, misleidend, overbodig of storend zijn.

Een paar voorbeelden:
beleidsbeleid, bekostigingsprikkel, verwonderpunt, streefbeeld, toekomstbestendig, maatstafconcurrentie, bespreekvoorstel en meersporentraject.

U kunt nog tot 1 november stemmen.

Vueltaal

De Ronde van Spanje, de Vuelta begon dit jaar in Drente. Dat zal weinig mensen ontgaan zijn.
      Iedereen daar in Drente was er zo van onder de indruk, dat er een nieuwe taal werd gesproken.
Een combinatie van Drents en Spaans, die Vueltaal ging heten.

Op de VRT kun je overigens de Vuelta iedere middag volgen. Bij de NOS kan dat alleen in het weekend.
      Er zal wel over nagedacht zijn, maar op deze manier kijkt geen enkele wielerliefhebber nog naar Mart & Maarten of naar Herbert & Maarten.

Mensenkennismens  

Dit aardige -enigszins gezochte- woord komt voor in een nieuw reclamespotje van de HEMA.
      Het spreekt -lijkt me- voor zich.

Eetmeet

Een eetbord waarop lichtjes aan en uitgaan. Ontworpen door Lissa Kooijman bij haar afstudeerproject aan de Technische Universiteit Eindhoven.

Op het bord ligt eten. Als iemand een hap neemt gaan er lichtjes op het bord branden.

Pas als die lichtjes gedoofd zijn mag een volgende hap genomen worden.
Schrokkers leren zich zo te beheersen en een ieder wordt gedwongen om goed te kauwen. Ook leert men op tijd te stoppen.

De Eetmeet is gemaakt van porselein.

Theteren

Ik kwam onderstaand zinnetje zomaar op Internet tegen. En weer voelde ik mijn gebrek aan kennis en kunde op dit gebied. Geen idee namelijk wat daar staat.

‘Ik heb mijn I-phone net gejailbreakt naar de 3.0 firmware.

Nu heb ik Internet Thetering geïnstalleerd en hij doet het‘.

Thetering betekent een internetverbinding delen met je pc.
      Het werkwoord is dus theteren.

Stopwoordenbingo

Taalpost is een elektronische nieuwsbrief die drie maal per week verschijnt. Een product van het genootschap Onze Taal. In de laatste brief wordt ondermeer aandacht besteed aan een nieuw spelletje: Stopwoordenbingo.

Als u naar een vergadering gaat of naar een andere bijeenkomst waar veel gesproken wordt, kunt u ter afleiding bijgaande bingokaart meenemen en invullen.

Of het leuk is laat ik aan u over, maar het is duidelijk dat zo’n kaart heel snel vol is.