Details

Hoofdcategorie: Nieuwe woorden (111)

Categorie: Nieuwe woorden

Gepubliceerd: 08 januari 2013

Vaderopa & moederopa & vaderoma & moederoma

In verband met de geboorde van mijn kleindochter vroeg ik mij af of er culturen zijn, waarin men een verschil maakt tussen de grootouders van de kleinzoon en de kleindochter. En of er bijvoorbeeld taalkundig een relatie bestaat.
      Mijn voormalig radio-collega Wim Bloemendaal maakte mij er op attent dat er in Scandinavië onderscheid wordt gemaakt.
In Zweden bijvoorbeeld heet de opa van het kind van de zoon farfar en de opa van die dochter morfar. De oma van die zoon is farmor en de oma van die dochter is mormor.
      Je zou dit dus kunnen vertalen met vaderopa (Eigenlijk vadervader, maar dat vind ik niet klinken), moederopa, vaderoma en moederoma.

Een alternatief zou zijn: pappapappa, pappamamma. mammapappa en mammamamma, maar dan verlies je de zeer ingeburgerde geuzennamen opa & oma

Omdat ik zowel een dochter als een zoon met kinderen heb, ben ik dus soms vaderopa en dan weer moederopa.

En als ik op stap ben met die andere opa van mijn nieuwste kleinkind kan ik hem dus voorstellen met:
      ‘Dit is moederopa Joop’.

In Hongarije bestaan die verschillen ook niet, maar daar is er voor buitenstaanders andere verwarring want opa en oma heten papa en mama.
      Edith van der Poel, die daar woont schrijft ondermeer: (Heleen is mijn vrouw)

''Anya=moeder variant: Anyu

Apa= vader variant: Apu

Mama= oma variant: Nagymama

Papa= opa variant Nagypapa

Het leuke is dat jonge echtelieden met kinderen, ze zijn dan twintig of jonger elkaar aanspreken met vader/moeder! In het begin als dat gebeurde keek ik om me heen of er nog anderen waren , maar dat was niet zo.
      Het is een eretitel. Dus Heleen: geen Ron meer of Ronald, maar vader. Succes''.

Details

Hoofdcategorie: Nieuwe woorden (111)

Categorie: Nieuwe woorden

Gepubliceerd: 30 december 2012

Plofkippen & Kantoorschimmel

Het genootschap Onze Taal maakt morgen -zoals het hoort- op de laatste dag van het jaar bekend wat HÉT woord van het jaar is.
      Er zijn tien woorden genomineerd.

Dat zijn:

Appen; bangalijst; facebookfeestje; Gangnamstijl; Higgsdeeltje; inbrekersrisico; nivelleringsfeestje; pandapunt; plofkip; tweede scherm.

De verkiezing van dit Genootschap moet een stuk serieuzer genomen worden dan het spelletje van Van Dale. Daar komen de laatste jaren alleen maar merkwaardige woorden naar voren. Dit jaar was dat bijvoorbeeld project X-feestje. Tja!
     
      Als we de lijst genomineerden bekijken vallen een paar dingen op.

Er staan woorden op, die uitgelegd of verduidelijkt moeten worden. Bijvoorbeeld Bangalijst (lijst met namen van meisjes die eenvoudig te versieren zijn), Gangnamstijl (het door de Koreaan PSY bekend geworden paardendansje Gangnam), inbrekersrisico (het risico dat een inbreker loopt om in elkaar geslagen, neergestoken of doodgeschoten te worden) en pandapunt (een punt dat je krijgt voor iedere sexloze maand). Zulke woorden mogen niet winnen.
      Hiermee diskwalificeren we ook de verkiezing van het Instituut voor Nederlandse Lexicologie, waar pandapunt het mooiste woord werd.

Nivellereringsfeestje en facebookfeestje spreken voor zich, maar lijken mij geen blijvertjes. Tweede scherm bestaat uit twee woorden.
      Dat mag wel, maar ik vind het niet passend.

Blijven over: Appen, Higgsdeeltje en plofkip.

U denkt natuurlijk: Dit zijn woorden die al langer bestaan.
      Dat is inderdaad zo, maar de initiatiefnemers van Onze Taal nomineren een woord pas in een jaar dat het daadwerkelijk doorbreekt.
Dit gaat op voor het Higgsdeeltje, vernoemd naar Peter Higgs.
      Een elementair deeltje waarvan het bestaan al veel langer vermoed werd, maar dat dit jaar daadwerkelijk werd aangetoond.

Maar gaat het ook op voor de plofkip?
      Ik denk het wel.
Dit jaar stopten diverse bedrijven -waaronder Unilever- met het gebruik of leveren van plofkippen en was er in de media veel aandacht voor.
      Dat woord moet dus maar winnen, want met appen heb ik niets.

Kantoorschimmel & stapelonderzoeken

Niet genomineerd maar door mij de afgelopen paar maanden gesignaleerd zijn de volgende nieuwe woorden, die overigens -zoals bijna altijd- samentrekkingen zijn van bestaande woorden:

Knuffelrover

Een man die actief was in Nijmegen en omgeving. Hij klampte mensen aan en vroeg ze iets. Als ze dan antwoord hadden gegeven, gaf hij de mensen een knuffel en rolde ondertussen hun zakken..

Carrièrecrimineel

Een crimineel, die klein begonnen is maar in de gevangenis heeft bijgeleerd.
      Van zakkenroller, via roofovervaller tot gewapende plofkraker.

Schmallenbergvirus

Een virus dat voor het eerst werd gesignaleerd in het plaatsje Schmallenberg in het Duitse Sauerland.
      Het zorgde voor ernstige afwijkingen bij pasgeboren lammetjes en kalfjes.

Parlementsmuis

In het begin van het jaar werden er muizen in de Tweede Kamer gesignaleerd.
      Dat zorgde voor veel opwinding.

Kantoorschimmel

Dit verschijnsel treedt op in kantoorpanden en gebouwen, die inmiddels jarenlang leeg staan.
      Het is inmiddels ook een verzamelnaam voor alle leegstaande kantoorgebouwen in dit land. En dat zijn er erg veel.

Slodderwetenschap

De term die de parmantige voorzitter Pim Levelt van een onderzoekscommissie gaf aan de activiteiten van sociaal-psycholoog & hoogleraar Stapel.

Stapelonderzoek

Een onderzoek waarbij de resultaten gemanipuleerd of verzonnen worden om een gewenst resultaat te krijgen, vernoemd naar slodderwetenschapper Stapel

Premieoproer

Vrij naar het Palingoproer, een volksopstand in 1886.
      Ontevreden VVD’ers liepen te hoop tegen de plannen van het kabinet Rutte-Samsom om een beetje te nivelleren.

Stopcontacteiland

Gronings plan om in de toekomst een extra Waddeneiland aan te leggen.
      Een eiland met een haven, een strand, duinen, visoverslag, een windmolenpark en tevens een ‘stopcontact’ voor elektriciteitsleidingen vanaf die windmolens.

Horrorhumor

Gelanceerd door auteur Andy Peters in het boekenprogramma van Wim Brands.
      Hij schreef het boek ‘De Dag dat Andy zijn arm afzaagde’.

Oudejaarsavondtafeldame

Claudia de Breij mag met Matthijs het oude jaar uitblazen  

En: Goed om te weten

Uit het Kompas, een huis-aan-huisblad in de Hoeksche Waard.

31 december:

En inderdaad:

Plofkip is woord van het jaar geworden.
      Met 44% van de stemmen werd dit woord gekozen door de lezers van Onze Taal.

Details

Hoofdcategorie: Nieuwe woorden (111)

Categorie: Nieuwe woorden

Gepubliceerd: 17 december 2012

De groene focus

(Stimuleren & ontmoedigen)

 
Dit treurige proza komt uit een folder van de overheid. Hier is over nagedacht. Hier is waarschijnlijk ook goed voor betaald.

Verduurzamer

De overheid als verduurzamer

De slurptax, het teruglevertarief voor schoon opgewekte energie en eco innovatie subsidie; de overheid verduurzaamt.

       Door middel van stimulerings- en ontmoedigingsmaatregelen proberen zowel landelijke als lokale overheden de burger en het bedrijfsleven een duwtje in de groene richting te geven.

       Ook het eigen beleid en handelen van bijvoorbeeld gemeentes krijgen steeds meer een groene focus.
      Ook profileren gemeenten zich steeds meer via city marketing als duurzaam en groen

Details

Hoofdcategorie: Nieuwe woorden (111)

Categorie: Nieuwe woorden

Gepubliceerd: 05 september 2012

Facekini’s & bunderfeesten

Boosting

De Paralympics zijn bezig en dus is de vraag gerechtvaardigd of daar ook doping gebruikt wordt. Natuurlijk!
      Er is ‘gewone’ doping maar er is ook Boosting. Dat wordt gebruikt door sporters met een dwarslaesie.
Het lichaam wordt daarbij ernstig aan het schrikken gebracht waardoor de bloeddruk of het hartritme omhoog gaat.
      Dan kunnen betere prestaties geleverd worden.

Hoe dat gaat?
      Er zijn simpele methodes: de sporters gaan op punaises zitten, laten de blaas vollopen of snoeren de rolstoelriem extra hard aan.
Nog veel gekkere methodes zijn testikels afknijpen of het bewust breken van tenen.

Hierop wordt gecontroleerd.
      Een bewijs temeer volgens mij dat die Paralympics niets met topsport van doen hebben, maar eerder een curieuze circusvoorstelling zijn.

Fritureluur

Ik rij op Schouwen-Duiveland, waar ze over een groot grondoppervlak nieuwe natuur aanleggen.
      Dat is het plan Tureluur.
Ergens op een parkeerplaats bij De Schelphoek is een fritestent.
      De eigenaar is een creatieve geest en noemt zijn tent: Fritureluur.

Cafetarium

Het was A.L. Snijders die er in een zeer kort verhaal in de VPRO-Gids mee kwam.

Media is het meervoud van medium.
      Dus zou cafetaria het meervoud van cafetarium moeten zijn.

Bestaat dit woord?

Nee.
      Althans niet in het Nederlands.

Het is Spaans. In Barcelona is in de wijk El Raval het beroemde Cafetarium.

Restaria

      Ik ben in het dorpje Zuid-Beijerland op de Hoeksche Waard en daar bevindt zich een zogeheten restaria met de veelbelovende naam YummY YummY.

      Dit was weer een nieuw woord voor een eterij.
     

      Ik had al restorette, eeterij, hapjesbar, snackfactory, snackpoint, eethuys, smullerij, lekkernij, bistrette en verwennerij.

Bunderfeest

Ik rij in West-Brabant en zie ineens dat er in het dorpje Oud-Gastel een bunderfeest wordt gehouden.
      Een bunder is een oude oppervlaktemaat, die gelijk is gesteld aan een hectare.
Het feest in Brabant wordt georganiseerd door de KPJ, Katholieke plattelandsjongeren.
      Ik verzeker u dat daar veel gezopen en veel gebrald gaat worden.

Eigengeil & ijdelgeil

Het curieuze woord eigengeil is gesignaleerd door René Appel in Onze Taal, het maandblad van het genootschap Onze taal.
      Het werd gebruikt door Frits Huffnagel, die daarmee de persoonlijkheid van Peter R. de Vries bedoelde.
Youp van ‘t Hek noemde in zijn NRC-column de neurochirurg Kees Tullekens (man van Jannetje Koelewijn en bekend van de Friso-zaak) ijdelgeil.

Zaoasfalt

Ik rij op Noord-Beveland achter een vrachtauto met daarop het woord zaoasfalt gekalkt. Mooi woord!
      Drie klinkers achter elkaar in een vrijwel nooit voorkomende volgorde.
Maar wat is het?

De waarheid is weer eens simpel.
      Het staat voor Zeeuwse AsfaltOnderneming Asfaltnet.

Facekini

Een nieuwe rage in China waar steeds meer vrouwen hun gezicht bedekken als ze aan het strand zijn of anderszins buiten het gevaar lopen dat ze bruin worden.

      Bruin is bepaald geen mode in China.

De zogeheten Facekini werd voor ’t eerst gesignaleerd aan het strand van QingDao.